Προσωρινή ανακούφιση, αλλά για πολύ λίγους. Αυτό είναι το συμπέρασμα από τις ρυθμίσεις που προωθεί το υπουργείο Ανάπτυξης για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, οι οποίες, βέβαια, τελούν υπό την αίρεση της έγκρισης από την τρόικα των δανειστών. Εκτός ρύθμισης μένει η συντριπτική πλειονότης μισθωτών αλλά και αυτοαπασχολούμενων, παρόλο που και οι δύο κατηγορίες αυτές έχουν υποστεί συντριπτική μείωση εισοδημάτων.

Το υπουργείο Ανάπτυξης παρουσίασε το σχέδιο ορισμένων ρυθμίσεων το οποίο θα προωρήσει εφόσον το εγκρίνει η τρόικα. Η μεγάλη αδυναμία τους είναι ότι τίθενται προϋποθέσεις που αφήνουν "εκτός" το μεγαλύτερο μέρος των δανειοληπτών που δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τα χρέη τους.
Επεκτείνεται, πάντως, η αναστολή των πλειστηριασμών για πρώτη κατοικία αξίας έως 200.000 ευρώ (το ποσό προσαυξάνεται κατά 50% για όσους έχουν δύο παιδιά) έως τις 31 Δεκεμβρίου 2013.

Η Ενωση Καταναλωτών  ΕΚΠΟΙΖΩ, πάντως,  έχει θέσει ως αίτημα, να ανασταλούν οι πλειστηριασμοί για τουλάχιστον 3 έτη, για γίνει διαγραφή χρεών και να δημιουργηθεί δίκτυο νομικής και ψυχολογικής υποστήριξης υπερχρεωμένων πολιτών.  


Ποιοι εντάσσονται στη ρύθμιση

Με τα σχέδια που παρουσίασε το υπουργείο Ανάπτυξης, τίθεται  ως όριο το ετήσιο εισόδημα των 25.000 ευρώ ετησίως ή η προϋπόθεση από το 2010 το εισόδημα να έχει μειωθεί κατά 35% από το 2010 μέχρι σήμερα. Δηλαδή κάποιος που είχε πριν την 1.1.2010 εισόδημα 38.400 ευρώ μπορεί να ενταχθεί στη ρύθμιση, αρκεί το εισόδημα σήμερα να μην ξεπερνά τις 25.000 ευρώ.
Υπάρχει και μια πρόσθετη προϋπόθεση που αφήνει “εκτός” πολλούς δανειολήπτες: Εξαιρούνται της ρύθμισης όσοι έχουν ακίνητο με αξία άνω των 180.000 ευρώ (ή 200.000 ευρώ για τους πολύτεκνους).
Όσοι πληρούν τις προϋποθέσεις αυτές, έχουν το δικαίωμα σε μια περίοδο χάριστος 4 ετών, με το σκεπτικό ότι μετά το διάστημα αυτό η κατάσταση στη χώρα θα έχει βελτιωθεί, θα έχει επανέλθει οικονομική ανάπτυξη και τα εισοδήματα θα έχουν βελτιωθεί.
Συγκεκριμένα, οι δανειοληπτε που υπάγονται στη ρύθμιση, θα πληρώνουν μόνο τόκους για δάστημα τεσσάρων ετών και μάλιστα με χαμηλό επιτόκιο που δεν θα υπερβαίνει το 1,5%. Εάν η δόση μόνο με τους τόκους υπερβαίνει το 30% του εισοδήματος, τότε το ποσό της δόσης θα μειώνεται περισσότερο, έτσι ώστε να μην ξεπερνά το 30%,
Οι άνεργοι δεν θα πληρώνουν τίποτα για το διάστημα των 4 ετών.

Πόσο θα πληρώνουν οι δανειολήπτες

Ας πάρουμε για παράδειγμα, έναν δανειολήπτη με μηνιαίο εισόδημα 1.100 ευρώ (15.000 ευρώ ετησίως), οποίος εντάσσεται στη ρύθμιση. Εάν στο δάνειό του έχει μείνει ανεξόφλητο κεφάλαιο 50.000 ευρώ τη στιγμή της ρύθμισης, θα πληρώνει μόνο τους τόκους για τα επόμενα χρόνια δηλαδή 63 ευρώ το μήνα.
Εάν  το κεφάλαιο είναι 100.000 ευρώ η δόση θα φτάσει τα 125 ευρώ το μήνα, ενώ εάν χρωστάει ακόμα 150.000 ευρώ θα πληρώνει κάθε μήνα 188 ευρώ.

Το χρέος “παγώνει” αλλά δεν διαγράφεται

Η ρύθμιση αυτή αποτελεί μια σημαντική ελάφρυνση για την επόμενη τετραετία, αλλά οι δανειολήπτε θα πρέπει να έχουν υπόψη ότι δεν πρόκειται για “κούρεμα” (δηλαδή διαγραφή χρέους). Η οφειλή θα “παγώσει”  στα σημερινά επίπεδα και θα παραταθεί η διάρκεια του δανείου κατα 4 χρόνια. Αν για παράδειγμα το δάνειο ήταν δεκαπενταετές και έχουν ήδη περάσει τα 5 πρώτα χρόνια, μετά τη ρύθμιση το δάνειο αντί να λήξει το 2022, θα παραταθεί για τέσσερα χρόνια και θα λήξει το 2026. Μετά την περίοδο “χάριτος” των 4 χρόνων, ο δανειολήπτης θα επανέλθει στις “κανονικές” δόσεις και θα αποπληρώνει το κεφάλαιο με βάση τα επιτόκια που θα ισχύουν εκείνη τη στιγμή.

Μόνο για ενυπόθηκα δάνεια

Η ρύθμιση ισχύει μόνο για δάνεια για τα οποία υπάρχει προσημείωση ακινήτου. Εξαιρούνται δηλαδή τα καταναλωτικά δάνεια και οι οφειλές από πιστωτικές κάρτες, για τα οποία δεν υπάρχει εγγύηση ακινήτου.

Εκτός οι ελεύθεροι επαγγελματίες

Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι εκτός ρύθμισης μένουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες, εκτός εάν πρόκειται για ανθρώπους που εργάζονται μεν με Δελτίο Παροχής  Υπηρεσιών, αλλά αποδεικνύεται ότι έχουν εξαρτημένη σχέση εργασίας, δηλαδή “κόβουν” αποδείξεις παροχής υπηρεσιών σε τακτική βάση, με σταθερές αποδοχές και για συγκεκριμένο εργοδότη. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες που κόβουν δελτία παροχής σε περισσότερους πελάτες  εξαιρούνται της ρύθμισης, γεγονός που αποτελεί αδικία.

Εξαιρείται η πλειονότης των μισθωτών

Εξαιρείται όμως και η πλειονότης των μισθωτών που ξεπερνά τα εισοδηματικά κριτήρια, η οποία αντιπροσωπεύει και την καρδιά του προβλήματος στην ελληνική κοινωνία. Στην πραγματικότητα, οι τράπεζες δεν έδιναν εύκολα δάνεια σε όσους είχαν εισόδημα χαμηλότερο των ορίων που τίθενται, οπότε η μεγάλη μάζα των δανειοληπτών που ξεπληρώνουν στεγαστικά δάνεια, παρόλο που έχει υποστεί σημαντική μείωση των εισοδημάτων, βρίσκεται πάνω από το συγκεκριμένο όριο. Αυτό άλλωστα αντανακλάται και στα στοιχεία των τραπεζών που δείχνουν ότι ένας στους τέσσερις δανειολήπτες παρουσιάζει καθυστερήσεις στις πληρωμές του.  

Εξωδικαστικός συμβιβασμός

Τα σχέδια του υπουργείου Ανάπτυξης περιλαμβάνουν και ρυθμίσεις για να γίνονται πιο εύκολα οι εξωδικαστικοί συμβιβασμοί. Είναι γνωστό πως  ως σήμερα είναι ελάχιστος ο αριθμός των εξωδικαστικών συμβιβασμών που δέχονται οι τράπεζες (100 στις 28.500 αιτήσεις μόνον ή το 0,3% και από αυτούς μόλις το 0,1% αφορά δανειολήπτες χωρίς ακίνητα περιουσιακά στοιχεία) και γίνεται κυρίως για μικρά ποσά μεταξύ τραπεζών και φορέων όπως η ΕΚΠΟΙΖΩ που εκπροσωπεί τα νοικοκυριά.
Οι τράπεζες επιδιώκουν να συμβιβαστούν απευθείας με τον πελάτη-δανειολήπτη κι αν δεν τα βρουν πηγαίνουν δικαστικά. Όμως οι όροι που κατά κανόνα προτείνουν οι τράπεζες δεν ανακουφίζουν τον οφειλέτη που έχει πραγματική αδυναμία πληρωμής κι έτσι τα πιο αδύναμα νοικοκυριά δεν ευνοούνται από τέτοιου είδους ρυθμίσεις που ουσιαστικά επιμηκύνουν την περίοδο αποπληρωμής μειώνοντας το μηνιαίο ποσό της δόσης με αντίτιμο το χρέος να διογκώνεται και να απαιτείται μία ολόκληρη ζωή για να πληρωθεί (αιώνιες δόσεις). Μερικές φορές ο εξωδικαστικός συμβιβασμός κολλά στο γεγονός ότι οι πιστωτές είναι πολλοί.
Σε αυτό το σκέλος επιχειρεί να παρέμβει τώρα η Πολιτεία προτείνοντας να μην απαιτείται πλέον η συναίνεση όλων των πιστωτών για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό, αλλά, αυτός που έχει το 51% της οφειλής, να μπορεί να οδηγήσει σε ρύθμιση και τους υπόλοιπους πιστωτές. Πόσοι όμως δανειολήπτες έχουν πολλούς πιστωτές και τι είναι αυτό που θα κάνει τον μεγαλύτερο πιστωτή να θελήσει τον εξωδικαστικό συμβιβασμό αν δεν τον επιθυμούσε και πρωτύτερα ;
Το υπουργείο Ανάπτυξης υποστηρίζει ότι με τις ρυθμίσεις αυτές πιέζονται σοβαρά πια οι τράπεζες να προχωρούν σε εξωδικαστικούς συμβιβασμούς προκειμένου να πετύχουν έγκαιρα κάτι καλύτερο από το μίνιμουμ που επιτρέπουν τα νέα μέτρα.