Τη σύσταση υφυπουργείου με χαρτοφυλάκιο τη Διαχείριση του Ιδιωτικού Χρέους και της Στεγαστικής Πολιτικής, καθώς και συλλογική ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών προανήγγειλε ως πρώτη νομοθετική παρέμβαση της νέας προοδευτικής κυβέρνησης ο Αλέξης Τσίπρας. Η ανακοίνωση έγινε κατά την παρουσίαση του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για την προστασία της πρώτης κατοικίας, της επαγγελματικής στέγης και της αγροτικής γης.

«Το πάρτι θα τελειώσει. Η δικαιοσύνη θα επιστρέψει παντού» διαμήνυσε ο Αλέξης Τσίπρας και προανήγγειλε Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για αναστολή των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας. Ξεκινώντας την παρουσίασης της πρότασης είπε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ διαθέτει «άρτια επεξεργασμένη και άμεσα εφαρμόσιμη λύση για την προστασία της πρώτης κατοικίας» και υπενθύμισε ότι τον Απρίλιο του 2021 είχε καταθέσει πρόταση για «μόνιμο και ολοκληρωμένο πλαίσιο διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους, με προστασία της κύριας κατοικίας και άλλων κρίσιμων περιουσιακών στοιχείων, σε αντικατάσταση του Πτωχευτικού της Κυβέρνησης».

Ανέφερε επίσης ότι τον περασμένο Ιούλιο παρουσιάστηκε σχέδιο με τέσσερις άξονες για τη στεγαστική πολιτική (α. αντιμετώπιση του μη εξυπηρετούμενου ιδιωτικού χρέους των νοικοκυριών με εγγύηση την κατοικία, β. έλεγχος της δραστηριότητας του Airbnb, γ. προστασία του δικαιώματος των νέων σε κατοικία, με τον διπλασιασμό της επιδότησης ενοικίου για νέους και νέα ζευγάρια από 24 μέχρι 44 ετών και τη διεύρυνση των εισοδηματικών κριτηρίων για κάλυψη περισσότερων δικαιούχων, δ. δημιουργία τράπεζας στέγης από υπάρχοντα διαμερίσματα και κατοικίες ώστε να διατεθούν κατά προτεραιότητα σε νέα ζευγάρια με χαμηλά ενοίκια).

Πάνω σε αυτή την προγραμματική βάση, εξήγησε, χτίζεται η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για την ρύθμιση οφειλών και την προστασία της πρώτης κατοικίας, αλλά και της επαγγελματικής στέγης και της αγροτικής γης.

Οι απαραίτητες θεσμικές παρεμβάσεις

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ οι τέσσερις θεσμικές παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν αρχικά είναι:

Πρώτον, δημιουργείται στο Υπουργείο Οικονομικών Υφυπουργείο με αποκλειστική αρμοδιότητα τη Διαχείριση του Ιδιωτικού Χρέους και της Στεγαστικής Πολιτικής. Αυτό αποσκοπεί στο να υπάρχει ταχύτητα και αποτελεσματικότητα στη λήψη άμεσων μέτρων,  συγκεντρώνοντας αρμοδιότητες για την υλοποίηση ολοκληρωμένων και ενοποιημένων πολιτικών αντιμετώπισης αυτού του, οριζόντιου για την κοινωνία, προβλήματος.

Δεύτερον, συστήνεται Δημόσια Εποπτική Αρχή για τη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους, που θα υπάγεται στο Υπουργείο Οικονομικών.

Τρίτον, δημιουργείται Ειδικό Ταμείο Αναδιαρθρώσεων Οφειλών και Στεγαστικής Πολιτικής στην Αναπτυξιακή Τράπεζα, που θα υποστηρίζει με χρήμα, μέσω στοχευμένων επιδοτήσεων: Τις ρυθμίσεις κόκκινων δανείων μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Τις δόσεις δανείων ενήμερων δανειοληπτών που αυξήθηκαν υπέρμετρα λόγω αύξησης επιτοκίων, για να συνεχίσουν οι συνεπείς να αποπληρώνουν τα δάνειά τους. Τις δόσεις χαμηλότοκων στεγαστικών δανείων σε νέα ζευγάρια, στο πλαίσιο της ειδικής στεγαστικής πολιτικής.

Κανόνες στα Fund

Ο Αλέξης Τσίπρας τόνισε ότι θα μπουν κανόνες στη λειτουργία των fund, με εξασφάλιση της διαφάνειας και της δικαιοσύνης για τις δραστηριότητες τους. Ειδικότερα:

Πρώτον, καθιστώντας υποχρεωτική την κατάθεση στη Δημόσια Εποπτική Αρχή του συνόλου των πληροφοριών – δεδομένων και επιχειρηματικών σχεδίων – των τιτλοποιήσεων και αγορών πακέτων δανείων από τις Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων.

Δεύτερον, επιβάλλοντας τη νόμιμη φορολογία στις Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων.

Τρίτον, αναμορφώνοντας το πλαίσιο λειτουργίας των εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων.

Και τέλος, αναβαθμίζοντας τα ΚΕΠ δανειοληπτών που υπάγονται στην ΕΓΔΙΧ για τη συμβουλευτική και νομική υποστήριξη των ευάλωτων οφειλετών.

Ποιες οφειλές αφορά η διαδικασία

Ο Αλέξης Τσίπρας είπε ότι η πρόταση βασίζεται στα εξής χαρακτηριστικά: Τη συλλογική ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών. Την προστασία από ρευστοποίηση πρώτης κατοικίας, επαγγελματικής στέγης και αγροτικής γης. Τη συμμετοχή του Δημοσίου, με την επιδότηση μέρους της ρυθμισμένης οφειλής μέσω του Ταμείου Αναδιαρθρώσεων. Την εποπτεία και το συντονισμό της όλης διαδικασίας από την Δημόσια Εποπτική Αρχή.

Στη συνέχεια ανέφερε ποιους αφορά, για ποιες οφειλές και πώς θα λειτουργεί  όλη η διαδικασία, τονίζοντας ότι το σχέδιο είναι «σαφέστατο όσον αφορά τις οφειλές και ευρύτατο όσον αφορά τους δικαιούχους». Μιλάμε για όλες τις οφειλές προς «θεσμικούς» πιστωτές: Τράπεζες, Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων, Εταιρείες Απόκτησης και Διαχείρισης Απαιτήσεων, Δημόσιο και Ασφαλιστικά Ταμεία. «Στόχος είναι η συλλογική ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών» είπε.

Εξήγησε επίσης ότι το πρόγραμμα αφορά κάθε φυσικό πρόσωπο με ή χωρίς πτωχευτική ικανότητα που έχει περιέλθει σε μόνιμη και γενική αδυναμία πληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών. Κάθε πολίτης που έχει περιέλθει σε μια τέτοια συνθήκη, δικαιούται να ζητήσει τη ρύθμιση των οφειλών του και έτσι να προστατεύσει την πρώτη κατοικία του, την επαγγελματική του στέγη και την αγροτική του γη, από την αναγκαστική ρευστοποίηση, είπε

Οι προϋποθέσεις

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είπε επίσης ότι οι προϋποθέσεις είναι απλές και αυτονόητες, «χωρίς παραθυράκια για αποκλεισμούς: Μόνιμη και γενική αδυναμία ικανοποίησης ληξιπρόθεσμων οφειλών. Απουσία καταδολιευτικής ή απατηλής συμπεριφοράς. Υποχρέωση ειλικρίνειας, που εξασφαλίζεται με την άρση του τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου».

Σε ό,τι αφορά τις επιμέρους προϋποθέσεις ανέφερε: Για την πρώτη κατοικία, το ακίνητο να χρησιμεύει ως κύρια κατοικία ή εν δυνάμει κύρια κατοικία. Για την επαγγελματική στέγη, το ακίνητο να χρησιμεύει ως φορολογική και πραγματική έδρα άσκησης κύριας επαγγελματικής δραστηριότητας. Για την αγροτική γη, το ακίνητο να ανήκει σε κατά κύριο επάγγελμα αγρότη.

Θα πρέπει επίσης, το μηνιαίο διαθέσιμο εισόδημα του οφειλέτη να μην ξεπερνάει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης προσαυξημένες κατά 70% και η αντικειμενική αξία του ακινήτου για να ενταχθεί στη ρύθμιση να μην υπερβαίνει τις 300.000 ευρώ για τετραμελή οικογένεια.

Ποια θα είναι η διαδικασία

Σύμφωνα με τον Αλέξη Τσίπρα η διαδικασία θα περιλαμβάνει δύο στάδια: το εξωδικαστικό, με δύο εναλλακτικές επιλογές, και την προσφυγή στη δικαστική οδό. Σε ό, τι αφορά το στάδιο της εξωδικαστικής ρύθμισης το νέο κρίσιμο  στοιχείο είναι η υποχρεωτικότητα της συμμετοχής του πιστωτή. Όπως εξήγησε  «καμία τράπεζα και κανένα πιστωτικό ίδρυμα δεν θα μπορεί πια να κάνει bypass την υποχρέωση του να προτείνει μια βιώσιμη λύση στον οφειλέτη, αντί να προχωρά σε express αναγκαστικές εκτελέσεις και χιλιάδες πλειστηριασμούς».

Τα βήματα που απαιτούνται είναι:

Ο οφειλέτης υποβάλλει αίτημα στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους.

Η συμμετοχή των πιστωτών είναι υποχρεωτική όπως και το αποτέλεσμα της παραγόμενης ρύθμισης.

Αν ο πιστωτής δεν συμμετάσχει, τότε ακυρώνεται κάθε πράξη αναγκαστικής εκτέλεσης.

Η όλη διαδικασία διενεργείται μέσα από ηλεκτρονική πλατφόρμα. Με αντικειμενικότητα, γρήγορη, εύκολη και αξιόπιστη συλλογή δεδομένων και πραγματοποίηση διασταυρώσεων, με ταχύτητα στην έκδοση ρύθμισης, χωρίς κόστος για τον δανειολήπτη.

Οι εναλλακτικές στο πρώτο σταδιο

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ τόνισε ότι από το πρώτο εξωδικαστικό στάδιο, προκύπτουν δύο εναλλακτικές διαδρομές από τη στιγμή που μπαίνουμε στο πλαίσιο της ρύθμισης.

Πρώτη εναλλακτική: Η ρύθμιση της οφειλής με μεγάλη διαγραφή μέρους της, αλλά σύντομη διάρκεια αποπληρωμής. Αυτή η κατηγορία, αφορά ήδη μεταβιβασθέντα στεγαστικά δάνεια που τα διαχειρίζονται εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων. Αυτή περιλαμβάνει:

Διαγραφή οφειλής, της τρέχουσας ονομαστικής αξίας του δανείου, μεταξύ 40-60%.

Πρόβλεψη για κρατική επιδότηση ως και 50% για την εξυπηρέτηση της εναπομείνασας οφειλής, με βάση εισοδηματικά και κοινωνικά κριτήρια.

Σύντομη διάρκεια αποπληρωμής από 5 έως 10 έτη, με βάση την ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη.

Σημείωσε επίσης ότι σε περίπτωση που ο οφειλέτης δεν δύναται να ακολουθήσει αυτή τη βραχυχρόνια ρύθμιση, παρέχεται η δεύτερη εναλλακτική: Ρύθμιση της οφειλής με μακρόχρονη διάρκεια αποπληρωμής και χαμηλές δόσεις. Σε αυτή την περίπτωση: Καταβάλλεται το εκατό τοις εκατό (100%) της αντικειμενικής αξίας του προστατευόμενου ακινήτου, σε μηνιαίες ισόποσες δόσεις. Η αξία προσδιορίζεται από την εκκαθαριστική δήλωση ΕΝΦΙΑ και όπου αυτή δεν υπάρχει, από την εκτίμηση συμβολαιογράφου.

Σε περίπτωση που η αντικειμενική αξία είναι μεγαλύτερη από το οφειλόμενο ποσό, καταβάλλεται το οφειλόμενο ποσό σε ισόποσες μηνιαίες δόσεις.

Η διάρκεια της ρύθμισης κυμαίνεται από 10 έως 35 έτη, κάτι που εξαρτάται από την ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη.

Εξασφαλίζεται σταθερό χαμηλό επιτόκιο (ίσο με 2%).

Και όσον αφορά τις δόσεις, τόνισε, υπάρχει η δικλείδα ώστε η μηνιαία δόση υπολογισμένη με βάση το διαθέσιμο εισόδημα του νοικοκυριού, να μην ξεπερνά τα 3/10 του εισοδήματος.

Για τις πιο ευάλωτες κατηγορίες οφειλετών, η χορήγηση ρύθμισης συνοδεύεται από πρόγραμμα επιδότησης της αποπληρωμής των δόσεων, για να μη χαθεί η ρύθμιση. Πρόσθεσε δε ότι τα όρια ευαλωτότητας που ισχύουν σύμφωνα με το σχετικό νόμο 4472 που ψήφισε ο ΣΥΡΙΖΑ το 2017, διευρύνονται κατά 50% προκειμένου η επιδότηση αυτή να αφορά ακόμα περισσότερους συμπολίτες, δεδομένης και της αύξησης του κόστους διαβίωσης.

Προσφυγή στη δικαστική οδό

Το δεύτερο στάδιο, η δικαστική προσφυγή, είναι η καταφυγή που προβλέπεται στις ακόλουθες περιπτώσεις: Αφενός για τον οφειλέτη, εάν παρά την υποχρεωτικότητα, τελικά οι δανειστές για οποιοδήποτε λόγο δεν συμμετάσχουν στο εξωδικαστικό στάδιο, ή εάν θεωρεί ότι εσφαλμένως απορρίφθηκε η αίτηση ρύθμισης στον εξωδικαστικό, ή εάν κρίνει αιτιολογημένα την ρύθμιση ως μη βιώσιμη ή εσφαλμένη και επιθυμεί εξατομικευμένη κρίση από τον δικαστή, υποβάλλοντας σχετική πρόταση. Αφετέρου, για τον πιστωτή, αν διαφωνεί με την απόφαση υπαγωγής του οφειλέτη στον εξωδικαστικό, θεωρώντας ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του νόμου.

Ο κ. Τσίπρας είπε ότι για όλες τις περιπτώσεις που θα πάνε στη δικαστική οδό, θα υπάρχει ειδική σύντομη προθεσμία εκδίκασης των σχετικών υποθέσεων στο πλαίσιο της εκούσιας δικαιοδοσίας.

ΠΝΠ για αναστολή πλειστηριασμών α’ κατοικίας

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ προανήγγειλε ότι προκειμένου να μη μείνει κανένας στο κενό, έως την έναρξη εφαρμογής της λύσης, «η πρώτη ενέργεια θα είναι να προχωρήσουμε αμέσως με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, στην αναστολή των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας, επαγγελματικής στέγης και αγροτικής γης, με βάση τα παραπάνω εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, για διάστημα τριών μηνών τουλάχιστον, έως ότου δηλαδή τεθεί σε πλήρη εφαρμογή το νέο πλαίσιο ρύθμισης οφειλών».

Για τους 70.000 δανειολήπτες με στεγαστικό σε ελβετικό φράγκο

Ο κ. Τσίπρας αναφέρθηκε και στις περιπτώσεις πάνω από 70.000 δανειοληπτών που έλαβαν στεγαστικά δάνεια σε Ελβετικό φράγκο και, όπως, είπε, βρέθηκαν με υπέρογκες επιβαρύνσεις μετά το ξεκλείδωμα της ισοτιμίας. Είπε ότι για εκείνους δικαιοσύνη σημαίνει νομοθετική ρύθμιση ώστε προστατευτεί η πρώτη κατοικία τους και να ρυθμιστεί η οφειλή τους με βιώσιμο τρόπο, λαμβάνοντας υπόψη την ισοτιμία την περίοδο που έλαβαν το δάνειο, αλλά και το ποσό που έχουν ήδη αποπληρώσει.

Δριμεία κριτική στη ΝΔ

Ξεκινώντας την ομιλία του ο Αλέξης Τσίπρας είπε πως όταν ήδη είχαμε μπει στην εποχή των μνημονίων ήταν η πρώτη μεγάλη απειλή για την πρώτη κατοικία και πως «αυτό που διαφύλαξε σε μεγάλο βαθμό την ακίνητη περιουσία των ευάλωτων νοικοκυριών και της μεσαίας τάξης στην Ελλάδα, ήταν ο Νόμος Κατσέλη αρχικά το 2010 και αργότερα η επέκτασή του από το νόμο Σταθάκη το 2015».

Τόνισε ωστόσο ότι «μετά από τόσα χρόνια θυσιών, σκληρού αγώνα και μιας συλλογικής προσπάθειας να βγούμε από την πολυετή κρίση, βρισκόμαστε δυστυχώς ξανά μπροστά στην ίδια απειλή». Είπε ότι στα 4 χρόνια διακυβέρνησης ΝΔ το ιδιωτικό χρέος έχει αυξηθεί κατά περίπου 40 δισ., τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανέρχονται πλέον σε 111 δισ. ευρώ. Πρόσθεσε ότι συνολικά, 4.200.000 πολίτες έχουν μη εξυπηρετούμενες οφειλές σε τράπεζες, funds, εφορία και ΕΦΚΑ, ενώ 1 εκατ. τραπεζικοί λογαριασμοί είναι κατασχεμένοι. Υποστήριξε ότι ο «κατήφορος» συνεχίζεται, καθώς «η συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος, η συνεχιζόμενη αύξηση του κόστους ζωής των πολιτών στην ενέργεια, τα καύσιμα, τα τρόφιμα, αλλά και η επαναλαμβανόμενη τους τελευταίους μήνες μεγάλη αύξηση των επιτοκίων δανεισμού της ΕΚΤ, μας φέρνουν μπροστά στη δημιουργία μιας νέας γενιάς κόκκινων δανείων».

Κατηγόρησε την κυβέρνηση της ΝΔ ότι αντί να επέμβει στο πρόβλημα, το κάνει ακόμη χειρότερο με την πολιτική της, επειδή «έχει επιλέξει συνειδητά να ευνοήσει τη μεγαλύτερη αναδιανομή περιουσίας στη πατρίδα μας από τον Β’ Παγκόσμιο και μετά». Την κατηγόρησε ότι «με τις αποφάσεις της ρίχνει στο τζόγο των funds, τη διαθέσιμη περιουσία κάθε ελληνικού νοικοκυριού». Ως προς αυτά αναφέρθηκε ειδικότερα στον Πτωχευτικό Κώδικα του 2020, «με τον οποίο καταργήθηκε οριζόντια η προστασία της κύριας κατοικίας, οδηγώντας σε απελευθέρωση των πλειστηριασμών των πρώτων κατοικιών λαϊκών και μεσαίων στρωμάτων». Στον εξωδικαστικό μηχανισμό «στον οποίο δεν προβλέφθηκε καμία δεσμευτικότητα συμμετοχής των πιστωτών, τραπεζών και funds, με αποτέλεσμα να μην ρυθμίζονται οι οφειλές των πολιτών». Στο σχέδιο «Ηρακλής», με βάση το οποίο οι μεταβιβάσεις των δανείων από τράπεζες σε funds συνδέθηκαν με τον νόμο 3156 του 2003, ενέργεια με την οποία «αφενός απαλλάσσει από τη φορολογία τα funds για τις κάθε είδους πράξεις τους, αφετέρου δεν υποχρεώνει σε πρόταση ρύθμισης προς τον δανειολήπτη, πριν την όποια πράξη αναγκαστικής εκτέλεσης».

Η χώρα μας μετατρέπεται σε Άγρια Δύση

Ο κ. Τσίπρας υποστήριξε ότι έτσι «μια χώρα στον πυρήνα της Ευρώπης μετατρέπεται σε ‘Αγρια Δύση», καθώς «η αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους υπακούει πια στο δόγμα ‘ό,τι δε πληρώνεται, κατάσχεται’, από τα funds που πλέον ελέγχουν με εμπράγματες εξασφαλίσεις περίπου 700.000 ακίνητα σε όλη τη χώρα, αξίας άνω των 40 δισ. ευρώ και που η μόνη τους μέριμνα είναι η υλοποίηση γρήγορων πλειστηριασμών, ακόμη και για οφειλές μερικών χιλιάδων ευρώ». Πρόσθεσε ότι μέσα σε αυτά ήρθε και η πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου, με την οποία «δόθηκε η δυνατότητα στις Εταιρείες Διαχείρισης να προχωρούν σε μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης χωρίς προηγούμενη πρόταση ρύθμισης στον οφειλέτη, αφαιρώντας και την ελάχιστη δικονομική δυνατότητα προστασίας που είχαν στη διάθεσή τους οι δανειολήπτες».

Σημείωσε ότι βρισκόμαστε σε σημείο χωρίς επιστροφή, «όσο η χώρα κυβερνάται από μια κυβέρνηση που έχει στρατηγική την αναδιανομή σε λίγους και ισχυρούς, σε funds και σε ημέτερους μπαταχτσήδες επιχειρηματίες». Από ένα κόμμα, σχολίασε, «που βουλευτές του, όπως ο κ. Πάτσης χτίζουν περιουσίες, υφαρπάζοντας το μόχθο και τα σπίτια των Ελλήνων ή υπουργοί του όπως ο κ. Παπαθανάσης ‘καθαρίζουν’ με μόλις 50.000 ευρώ, χρέη ύψους 2 εκατομμυρίων». Από ένα κόμμα, πρόσθεσε, «που χρωστάει 400 εκατ. ευρώ, ένα υπουργικό συμβούλιο που χρωστάει συνολικά 12 εκ. Ευρώ», που «υπουργοί και στελέχη του απολαμβάνουν χαριστικές ρυθμίσεις, την ώρα που οι τράπεζες πιέζουν και οι εισπρακτικές τρομοκρατούν» οικογενειάρχες και επιχειρηματίες που πήραν ένα δάνειο.

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ είπε πώς αν δεν είχαν κάτι να κρύψουν, δεν θα αρνούνταν την τροπολογία είχε καταθέσει ο ΣΥΡΙΖΑ, να δηλώνεται στο πόθεν έσχες όχι μόνο το ύψος των δανείων αλλά και οι ρυθμίσεις τους. «Το αρνήθηκαν, γιατί προφανώς οι ‘Παπαθανάσηδες’ είναι ο κανόνας, και όχι η εξαίρεση», είπε.