Από τους πιο σημαντικούς ανασταλτικούς παράγοντες συμμετοχής μίας επιχείρησης σε μία ηλεκτρονική πλατφόρμα είναι ο περιορισμός του κέρδους από τα υψηλά ποσοστά προμηθειών. Όσο περισσότερο κατοχυρώνει την θέση της μία πλατφόρμα στην αγορά, τόσο πιο επιθετική γίνεται όσον αφορά στα ποσοστά προμηθειών που χρεώνει στους επιχειρηματίες.

Αυτό προκύπτει από τη νέα μελέτη του Ινστιτούτου Μικρομεσαίων της ΓΣΕΒΕΕ με θέμα: «Νέα επιχειρηματικά μοντέλα και ο ρόλος των μικρών επιχειρήσεων: Η περίπτωση της οικονομίας της πλατφόρμας».

Στη μελέτη περιλαμβάνεται ποιοτική και ποσοτική έρευνα για να διερευνηθούν καλές πρακτικές και η αντιπροσωπευτική εικόνα της πραγματικότητας στην οικονομία της πλατφόρμας. Τα συμπεράσματα της ποιοτικής έρευνας αφορούν στις συνθήκες εισόδου των επιχειρήσεων στις πλατφόρμες, στους όρους συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων και πλατφορμών, στις συνθήκες αγοράς, στις αλλαγές επιχειρηματικού μοντέλου για την βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, στο θεσμικό ρόλο των πλατφορμών και στους κοινούς τόπους προβληματισμών μεταξύ των κλάδων ενδιαφέροντος.

Τα συμπεράσματα της ποσοτικής έρευνας αφορούν στην επιχειρηματική δραστηριότητα των επιχειρήσεων, στις επιδράσεις της οικονομίας της πλατφόρμας στην οικονομική δραστηριότητα των επιχειρήσεων, στις διαφοροποιήσεις μεταξύ επιχειρηματιών που συμμετέχουν στην οικονομία πλατφόρμας και επιχειρηματιών που δεν συμμετέχουν σε αυτή, αλλά και μεταξύ επιχειρήσεων διαφορετικών κλάδων.

Τέλος, παρουσιάζονται καλές πρακτικές και προτάσεις για παρεμβάσεις έτσι ώστε να βελτιωθεί η θέση των μικρών επιχειρήσεων στις αλλαγές που προκύπτουν από την ανάπτυξη της οικονομίας της πλατφόρμας (Ανάπτυξη ρυθμιστικών δομών και δομών στήριξης, ανάπτυξη θεσμικού και νομικού πλαισίου, παροχή οικονομικής στήριξης).

Προβληματισμοί για τη λειτουργία των πλατφορμών

Από την έρευνα προκύπτουν συγκεκριμένοι προβληματισμοί για τη λειτουργία των πλατφορμών, οι οποίοι υπάρχουν στους περισσότερους από τους κλάδους ενδιαφέροντος και οι οποίοι θα μπορούσαν δυνητικά να αντιμετωπισθούν από κοινού από τους επιχειρηματίες.

Αυτοί οι κοινοί προβληματισμοί αφορούν:

• Στη μη επιτρεπτή διακριτική τιμολόγηση προϊόντων και υπηρεσιών μεταξύ τιμών που προσφέρονται μέσω των πλατφορμών και απευθείας από τις επιχειρήσεις.
• Στη μη συμπερίληψη του ΦΠΑ στο τιμολόγιο των πλατφορμών προς τις επιχειρήσεις.
• Στη μη ύπαρξη πλαφόν στα ποσοστά των προμηθειών των πλατφορμών.
• Στη μη ύπαρξη ξεκάθαρου αλγόριθμου κατάταξης εμφάνισης επιχειρήσεων.

Οι πλατφόρμες δημιουργούν συνθήκες ολιγοπωλίων στην αγορά

Τα πιο σημαντικά συμπεράσματα της ποιοτικής έρευνας σχετίζονται με:

Τις συνθήκες εισόδου των επιχειρήσεων στις πλατφόρμες. Δηλαδή, η επιθυμία για αύξηση των εσόδων οδηγεί τις επιχειρήσεις να συμμετάσχουν στις πλατφόρμες. Δεν υπάρχουν αξιοσημείωτοι περιορισμοί και προϋποθέσεις για την είσοδος των επιχειρηματιών στις πλατφόρμες ενώ η πανδημία ώθησε πολλούς επιχειρηματίες που επιθυμούσαν να μπουν στις πλατφόρμες να το κάνουν.

Τους όρους συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων και πλατφορμών. Δηλαδή, οι επιχειρήσεις όλων των κλάδων ενδιαφέροντος μπορούν να συμμετέχουν σε περισσότερες από μία πλατφόρμες. Σε όλους τους κλάδους οι αλλαγές στους όρους συνεργασίας απλά ανακοινώνονται από τις πλατφόρμες στους επιχειρηματίες, χωρίς να έχουν οι επιχειρηματίες οποιονδήποτε λόγο πάνω στις αλλαγές ενώ οι τρόποι με τους οποίους ορίζεται η κατάταξη εμφάνισης διαφοροποιούνται μεταξύ των κλάδων.

Επιπλέον, αναλόγως του κλάδου ορίζεται και η ευχέρεια διακριτικής τιμολόγησης υπηρεσιών και προϊόντων μεταξύ τιμών που προσφέρονται από τις πλατφόρμες και τιμών που προσφέρονται απευθείας από τις επιχειρήσεις.

Τις συνθήκες αγοράς που δημιουργούν οι πλατφόρμες

Όπως αναφέρεται, οι πλατφόρμες δημιουργούν συνθήκες ολιγοπωλίων στην αγορά και όσο περισσότερο κατοχυρώνει την θέση της μία πλατφόρμα στην αγορά, τόσο πιο επιθετική γίνεται όσον αφορά στα ποσοστά προμηθειών που χρεώνει στους επιχειρηματίες.

Σημειώνεται ότι η ανάγκη για τις υπηρεσίες μίας πλατφόρμας σχετίζεται θετικά με το μέγεθος των γεωγραφικών ορίων της χρήσης της πλατφόρμας.

Τις αλλαγές επιχειρηματικού μοντέλου για την βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Όπως σημειώνεται, οι μικρές επιχειρήσεις πρέπει να προσαρμοστούν στην νέα ψηφιακή πραγματικότητα. Να δημιουργήσουν αυτόνομους ψηφιακούς κόμβους επικοινωνίας με τους πελάτες τους, να ανταπεξέλθουν και να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις που προκύπτουν από την συμμετοχή τους στις πλατφόρμες.

Τον θεσμικό ρόλο των πλατφορμών

Οι πλατφόρμες παίζουν τον ρόλο του θεσμού για την δημιουργία εμπιστοσύνης στις αγορές σε καταστάσεις όπου δημιουργούνται υψηλά επίπεδα αβεβαιότητας ενώ επιτρέπουν σε μη αδειοδοτημένους παρόχους προϊόντων και υπηρεσιών να έχουν πρόσβαση σε ένα ευρύ κοινό πελατών.

Τους κοινούς τόπους προβληματισμών μεταξύ των κλάδων

Οι συμμετέχοντες αναφέρουν ως μη επιτρεπτή την διακριτική τιμολόγηση προϊόντων και υπηρεσιών μεταξύ τιμών που προσφέρονται μέσω των πλατφορμών και απευθείας από τις επιχειρήσεις ενώ πρόβλημα είναι και η μη συμπερίληψη του ΦΠΑ στο τιμολόγιο των πλατφορμών προς τις επιχειρήσεις, η μη ύπαρξη πλαφόν στα ποσοστά των προμηθειών των πλατφορμών και η μη ύπαρξη ξεκάθαρου αλγόριθμου κατάταξης εμφάνισης επιχειρήσεων.

Ο κλάδος της εστίασης δείχνει το χαμηλότερο ενδιαφέρον στις πλατφόρμες

Τα πιο σημαντικά συμπεράσματα της ποσοτικής έρευνας είναι τα εξής:

• Οι πλατφόρμες θεωρούνται πιο σημαντικές για την μελλοντική βιωσιμότητα μίας επιχείρησης από τους επιχειρηματίες που συμμετέχουν παρά από τους επιχειρηματίες που δεν συμμετέχουν.
• Οι επιχειρήσεις του κλάδου των καταλυμάτων είναι εκείνες οι οποίες αντιλαμβάνονται σε μεγαλύτερο βαθμό την αναγκαιότητα των πλατφορμών για την μελλοντική τους βιωσιμότητα.
• Ως επί το πλείστον, οι πλατφόρμες μετρίασαν τις επιπτώσεις της πανδημίας στους κλάδους των μεταφορών (κυρίως ταξί) και του λιανικού εμπορίου.
• Οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν στις πλατφόρμες έχουν αναπτύξει μεγαλύτερα επίπεδα ψηφιακής επιχειρηματικότητας.
• Οι επιχειρηματίες των κλάδων ενδιαφέροντος δεν γνωρίζουν το ρυθμιστικό πλαίσιο της οικονομίας της πλατφόρμας στην Ελλάδα, αλλά και εκείνοι που το γνωρίζουν στην πλειοψηφία τους δεν το θεωρούν επαρκές
• Υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ των πλατφορμών του κάθε κλάδου.
• Οι πλατφόρμες βοηθούν τις περισσότερες επιχειρήσεις που συμμετέχουν σε αυτές.
• Οι κλάδοι των καταλυμάτων και του λιανικού εμπορίου είναι οι δύο κλάδοι που εξαρτώνται σε μεγαλύτερο βαθμό από την παρουσία τους στις πλατφόρμες.
• Τα επίπεδα προμηθειών που χρεώνονται από τις πλατφόρμες είναι απαγορευτικά είτε για όλες, είτε για τις περισσότερες επιχειρήσεις όλων των κλάδων.
• Το πλαίσιο κατάταξης-εμφάνισης των επιχειρήσεων είναι περισσότερο ξεκάθαρο στους κλάδους της εστίασης και του λιανικού εμπορίου σε σχέση με τους κλάδους των καταλυμάτων και των μεταφορών (κυρίως ταξί).
• Ο κλάδος των καταλυμάτων διαφοροποιεί τις τιμές που προσφέρει εντός και εκτός πλατφόρμας σε μεγαλύτερο ποσοστό συγκριτικά με τους κλάδους της εστίασης και των μεταφορών (κυρίως ταξί).
• Ο κλάδος της εστίασης δείχνει το χαμηλότερο ενδιαφέρον στις πλατφόρμες.

ΜμΕ

Από την έρευνα παρατηρούνται συγκεκριμένες ανάγκες για τις ελληνικές μικρές επιχειρήσεις σχετικά με την συμμετοχή τους στις ψηφιακές πλατφόρμες, αλλά και σχετικά με την μεγέθυνσή τους μέσω των ψηφιακών πλατφορμών.

Οι ανάγκες μπορούν να αποτυπωθούν στις εξής πέντε κατηγορίες:

1. Ανάγκη για ίσες ευκαιρίες μεταξύ των επιχειρήσεων: Υγιής ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων που συμμετέχουν στις πλατφόρμες.
2. Ανάγκη για περισσότερη συμμετοχικότητα: Συμμετοχή των επιχειρήσεων στην διατύπωση των όρων συνεργασίας που προσφέρουν οι πλατφόρμες στις επιχειρήσεις.
3. Ανάγκη για βελτίωση συνθηκών συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων και πλατφορμών: Συνθήκες καλής συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων και πλατφορμών.
4. Ανάγκη για προσαρμογή στην νέα ψηφιακή πραγματικότητα: Γνώση και εκπαίδευση σε ψηφιακά εργαλεία για τις μικρές επιχειρήσεις.
5. Ανάγκη για εξυγίανση των αγορών των πλατφορμών: Δημιουργία συνθηκών ανταγωνιστικών αγορών μεταξύ των πλατφορμών.

Τέλος οι παρεμβάσεις για τη βελτίωση της κατάστασης των ελληνικών μικρών επιχειρήσεων χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες που αφορούν συγκεκριμένα στην ανάπτυξη ρυθμιστικών δομών και δομών στήριξης, την ανάπτυξη θεσμικού και νομικού πλαισίου και την παροχή οικονομικής στήριξης:

Ανάπτυξη ρυθμιστικών δομών και δομών στήριξης

-Δημιουργία φορέα επίβλεψης πλατφορμών.

-Δημιουργία δομής παροχής γνώσης και εκπαίδευσης σε μικρούς επιχειρηματίες.

-Δημιουργία συνδικαλιστικών δομών.

Ανάπτυξη θεσμικού και νομικού πλαισίου

-Διασφάλιση βασικών δικαιωμάτων επιχειρηματιών που συνεργάζονται με τις πλατφόρμες.

-Εξάλειψη αθέμιτων πρακτικών πλατφορμών.

-Εύρυθμη και αποτελεσματική συνεργασία επιχειρήσεων και πλατφορμών.

Λειτουργία των πλατφορμών

-Πρόστιμα για τις πλατφόρμες που παραβαίνουν τους κανονισμούς που τους επιβάλλονται από το κράτος.

-Παροχή οικονομικής στήριξης.

-Οικονομικά κίνητρα για ανάπτυξη νέων ψηφιακών συνεργατικών σχημάτων.