Στις 15 Αυγούστου 1971, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον ανακοίνωσε ότι «έκλεινε το χρυσό παράθυρο». Τερματίζοντας τη μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό (με επίσημο συντελεστή 35 δολ. ανά ουγκιά), ο Νίξον διέκοψε τη χιλιετή σύνδεση μεταξύ χρήματος και πολύτιμων μετάλλων.

Μια συνέπεια των νέων τεχνολογικών δυνατοτήτων είναι η πιθανή αποδυνάμωση του ιστορικού δεσμού μεταξύ νομισματικής σταθερότητας και δημοσιονομικής διαχείρισης.

Οι κεντρικές τράπεζες έχουν ξεκινήσει μαζικά μακροπρόθεσμα προγράμματα τόνωσης ως απάντηση στην οικονομική συνέπεια της πανδημίας COVID-19, αυξάνοντας τον κίνδυνο πληθωρισμού και ωθώντας τις ροές χρημάτων σε εναλλακτικές κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων.

Ταυτόχρονα, η ζήτηση για μια νομισματική επανάσταση αυξάνεται. Αυτή η επανάσταση θα οδηγηθεί από ψηφιακές τεχνολογίες που επιτρέπουν όχι μόνο νέες μορφές κυβερνητικών νομισμάτων (όπως το κινεζικό ρένμιμπι και το ευρώ) αλλά και νομίσματα που δημιουργούνται με καινοτόμους τρόπους.

Αυτή η εξέλιξη είναι εξίσου σημαντική. Ο κόσμος κινείται γρήγορα προς τα χρήματα που βασίζονται σε πληροφορίες και όχι στην αξιοπιστία μιας συγκεκριμένης κυβέρνησης. Επομένως, νέα χρήματα μπορεί να τερματίσουν τη μακρά περίοδο της ηγεμονίας του δολαρίου.

Επιπλέον, η κρίση COVID-19 έχει επιταχύνει αυτήν την εξέλιξη εισάγοντας μια πιο ψηφιακή έκδοση της παγκοσμιοποίησης, με μεγαλύτερη ανταλλαγή δεδομένων αλλά λιγότερη μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών.

Το δολάριο κέρδισε αρχικά την υπεροχή σε ένα πλαίσιο ισχυρής παγκόσμιας ζήτησης για ένα ασφαλές περιουσιακό στοιχείο, υπονοώντας ότι η εμφάνιση εναλλακτικών ασφαλών περιουσιακών στοιχείων θα μπορούσε να τερματίσει την πρωτοκαθεδρία του νομίσματος.

Στο παρελθόν, όταν πολύτιμα μέταλλα αποτελούσαν τη βάση για νομισματικές εκδόσεις, κυριαρχούσαν εναλλακτικά ασφαλή περιουσιακά στοιχεία. Ακόμη και στα τέλη του εικοστού αιώνα, ορισμένοι σχολιαστές ανέτρεχαν νοσταλγικά σε μια εποχή που μπορούσαν να σκεφτούν ότι ένα νόμισμα είχε πραγματική ασφάλεια. Τώρα όμως, μπορούν να κοιτάξουν μπροστά.

Με τα ψηφιακά νομίσματα, υπάρχει πραγματική ασφάλεια με τη μορφή πληροφοριών που παράγονται από τους συμμετέχοντες σε μια μεγάλη ποικιλία αλληλεπικαλυπτόμενων κοινοτήτων. Το κλείσιμο του παραθύρου του χρυσού από τον Νίξον σηματοδότησε το τέλος μιας νομισματικής τάξης με βάση τα εμπορεύματα και την αρχή ενός νέου κόσμου νομισμάτων.

Μέχρι τη δεκαετία του 1990 οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες δεν έμαθαν να διαχειρίζονται αποτελεσματικά αυτόν τον νέο κόσμο.

Τώρα, προχωράμε προς μια άλλη νέα νομισματική τάξη, βασισμένη σε πληροφορίες που είναι από μόνη της ένα είδος εμπορεύματος. Μπορεί να μάθουμε να διαχειριζόμαστε το νέο σύστημα γρηγορότερα από ό,τι κάναμε μετά την παρέμβαση Νίξον. Αλλά το αποτέλεσμα – ένας κόσμος στον οποίο το δολάριο έχει απομακρυνθεί από το παγκόσμιο βάθρο – θα μπορούσε να είναι πολύ πιο συγκλονιστικό.

Ο James Harold είναι καθηγητής Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων στο Princeton University και εταίρος του Center for International Governance Innovation. Είναι ειδικός στην οικονομική ιστορία της Γερμανίας και στην παγκοσμιοποίηση 

Πηγή: ΟΤ