Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει μείνει πολύ πίσω από τις ΗΠΑ όσον αφορά το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της, το οποίο είναι κατά μέσο όρο κατά ένα τρίτο μικρότερο, κυρίως λόγω της χαμηλότερης παραγωγικότητας  των επιχειρήσεων, αναφέρει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, συμφωνώντας με την έκθεση του Μάριο Ντράγκι  για την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας που δόθηκε τη Δευτέρα στη δημοσιότητα.

Σε ανάλυση του Ταμείου, με τίτλο: «Πώς θα αφυπνιστεί ο ιδιωτικός τομέας και θα ενισχυθεί η οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης», εν όψει της νέας έκθεσης που θα δημοσιεύσει για τις προοπτικές της οικονομίας της, τονίζονται τα βασικά αίτια της καθηλωμένης παραγωγικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και της χαμηλότερης καινοτομίας τους σε σχέση με των αμερικανικών.

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, βασική πηγή του προβλήματος είναι η αδυναμία των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων να επιτύχουν μεγάλες οικονομίες κλίμακας και να καινοτομήσουν, η οποία με τη σειρά της οφείλεται στον κατακερματισμό της εσωτερικής αγοράς της και στη χαμηλότερη άντληση χρηματοδότησης μέσω έκδοσης μετοχών.

Οι συστάσεις στην ΕΕ

Αντίστοιχα με τις διαπιστώσεις αυτές είναι οι συστάσεις που κάνουν τα στελέχη του ΔΝΤ στις ευρωπαϊκές Αρχές. «Η ΕΕ πρέπει να βρει κοινό έδαφος για την άρση των εμποδίων στις ροές αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίων και εργασίας εντός της ενιαίας αγοράς.

Οι προσπάθειες θα πρέπει να καλύψουν πολλούς τομείς, ανοίγοντας προστατευόμενους τομείς, μειώνοντας το ρυθμιστικό κόστος της διασυνοριακής λειτουργίας, επεκτείνοντας την κεφαλαιαγορά για καινοτόμες επιχειρήσεις και επενδύοντας στην εκπαίδευση.

Ένας ακμάζων επιχειρηματικός τομέας είναι το κλειδί για τη μείωση του μεγάλου χάσματος παραγωγικότητας και κατά κεφαλήν εισοδήματος στην Ευρώπη», καταλήγει η ανάλυση.

Το ΔΝΤ συνιστά πιο ελαστικές σχέσεις εργασίας, με πιο ευέλικτες διαδικασίες απόλυσης αλλά και επαρκή επιδόματα ανεργίας και ισχυρές ενεργές πολιτικές στην αγορά εργασίας.

Η παραγωγικότητα στις ΗΠΑ αυξήθηκε 40% από το 2005

Μεταξύ των μεγάλων, κορυφαίων εταιρειών, η παραγωγικότητα και η καινοτομία έχουν αποκλίνει σημαντικά από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Οι κεφαλαιοποιήσεις των αμερικανικών εισηγμένων επιχειρήσεων έχουν υπερτριπλασιαστεί από το 2005, ενώ της Ευρώπης έχουν αυξηθεί μόνο κατά 60%.

«Αν και οι αποτιμήσεις μπορεί να αντανακλούν προσδοκίες που τελικά δεν εκπληρώνονται, η ανάλυσή μας δείχνει ότι η απόκλιση οφείλεται επίσης στο χάσμα παραγωγικότητας σε όλους τους κλάδους και είναι ιδιαίτερα έντονη στους τεχνολογικούς κλάδους», σημειώνεται.

Η παραγωγικότητα για τις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 40% από το 2005, αλλά των ευρωπαϊκών εταιρειών έχει μεταβληθεί λίγο.

Αυτή η σημαντική διαφορά υποστηρίζεται από τις πολύ μεγαλύτερες προσπάθειες καινοτομίας  των επιχειρήσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη ως ποσοστό των πωλήσεων  τους είναι υπερδιπλάσιες από εκείνες της Ευρώπης.

Πολύ λιγότερες start-up επχειρήσεις στην ΕΕ

Η Ευρώπη πάσχει επίσης από μια γενικότερη έλλειψη επιχειρηματικού δυναμισμού, δεν περιορίζεται δηλαδή το πρόβλημα στις μεγάλες εταιρείες. Ο αριθμός start-up επιχειρήσεων είναι μικρός και πολύ λίγες από αυτές αναπτύσσονται γρήγορα και γίνονται τελικά μεγάλες.

Στις ΗΠΑ, οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες νέες εταιρείες απασχολούν έξι φορές περισσότερους ανθρώπους (ως ποσοστό της συνολικής απασχόλησης) από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές.

Με λιγότερες επιτυχημένες start-ups, υπάρχουν επίσης λιγότερες μεγάλες και ιδιαίτερα παραγωγικές επιχειρήσεις αργότερα. Αντίθετα, υπάρχει μεγάλος αριθμός μικρών και χαμηλής ανάπτυξης επιχειρήσεων.

Οι βασικοί λόγοι της υστέρησης

Ο ασθενέστερος επιχειρηματικός δυναμισμός της Ευρώπης οφείλεται εν μέρει σε περιορισμούς στην ανάπτυξη, ιδίως στην καινοτομία.

Δύο βασικοί παράγοντες είναι το μικρότερο μέγεθος της αγοράς και η πρόσβαση στη χρηματοδότηση:

• Μέγεθος της αγοράς: Ενώ οι αγορές της ΕΕ και των ΗΠΑ είναι συγκρίσιμες από την άποψη του ΑΕΠ τους σε ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης, η αγορά της ΕΕ εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα κατακερματισμένη. Η ένταση του εμπορίου μεταξύ των χωρών της ΕΕ είναι μικρότερη από το μισό του επιπέδου μεταξύ των πολιτειών των ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει ότι μια ευρωπαϊκή επιχείρηση δεν επωφελείται από τις οικονομίες κλίμακας και τις επιδράσεις δικτύου με τον τρόπο που επωφελείται μια αμερικανική – κάτι που είναι ιδιαίτερα κακό στην τεχνολογία, όπου η γρήγορη ενίσχυσης τους μεγέθους είναι ζωτικής σημασίας.
• Πρόσβαση στη χρηματοδότηση: Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, οι αμερικανικές επιχειρήσεις που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο έχουν εκδώσει περίπου διπλάσιο μετοχικό κεφάλαιο σε σχέση με το μέγεθός τους από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές. Τα ίδια κεφάλαια είναι ζωτικής σημασίας για τη χρηματοδότηση άυλων επενδύσεων όπως οι πατέντες ή τα εμπορικά σήματα που δεν μπορούν να ενεχυριαστούν ως εγγύηση για τραπεζική πίστωση και για την προστασία αυτών των επενδύσεων από βραχυπρόθεσμες οικονομικές διακυμάνσεις. Η χρηματοδότηση μέσω χρέους φέρνει επίσης υψηλότερα επιτόκια, ιδίως για τις νεότερες επιχειρήσεις. Οι επενδύσεις επιχειρηματικών κεφαλαίων θα μπορούσαν να βοηθήσουν αυτές τις επιχειρήσεις, αλλά το μέγεθος της εν λόγω αγοράς στην ΕΕ ως ποσοστό της οικονομίας είναι μόνο το ένα τέταρτο περίπου του αντίστοιχου μεγέθους στις ΗΠΑ.

Η αντιμετώπιση αυτών των βαθύτερων αιτιών πίσω από τη χαμηλότερη απόδοση των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων θα απαιτήσει σημαντική δράση τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο.

Η εμβάθυνση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς θα άρει τους περιορισμούς στην ανάπτυξη για τις πιο παραγωγικές επιχειρήσεις της Ευρώπης. Η άρση των εμποδίων που υπάρχουν ακόμη στο εμπόριο εντός της ΕΕ και η προώθηση της ένωσης κεφαλαιαγορών θα δώσει κίνητρα στις επιχειρήσεις να προχωρήσουν σε Ερευνα και Ανάπτυξη και άλλες επενδύσεις που αποδίδουν μόνο με μια μεγάλη πελατειακή βάση.

Για παράδειγμα, η επένδυση σε περισσότερες φυσικές υποδομές για τη σύνδεση των χωρών της ΕΕ και η βαθύτερη απελευθέρωση του εμπορίου υπηρεσιών μπορούν να διευρύνουν την πρόσβαση των επιχειρήσεων στην αγορά εντός της Ευρώπης.

Η μείωση των περιορισμών που εμποδίζουν τα επιχειρηματικά κεφάλαια θα αυξήσει τη διαθεσιμότητα χρηματοδότησης με ίδια κεφάλαια για νεοσύστατες και νέες επιχειρήσεις.

Τα μέτρα περιλαμβάνουν την εναρμόνιση των κανονισμών που εμποδίζουν τις επενδύσεις σε μεγαλύτερα κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών- και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο παρέχοντας μια σφραγίδα ποιότητας, μεταξύ άλλων μέσω της δέουσας επιμέλειας ως δημόσιο αγαθό.

Πιο ευέλικτη αγορά εργασίας

Η βελτίωση του επιχειρηματικού δυναμισμού απαιτεί επίσης ισχυρές εγχώριες προσπάθειες που να αντιστοιχούν στις φιλοδοξίες σε επίπεδο ΕΕ, αναφέρει στην ανάλυσή του το ΔΝΤ.  

«Η χαλάρωση των διοικητικών εμποδίων για την είσοδο στην αγορά θα βοηθούσε περισσότερους ανθρώπους να ξεκινήσουν επιχειρήσεις, ιδίως στους τομείς των υπηρεσιών.

Η διευκόλυνση της εισόδου νέων, καινοτόμων επιχειρήσεων απαιτεί επίσης ρυθμίσεις στην αγορά εργασίας που προστατεύουν τους εργαζόμενους και όχι τις θέσεις εργασίας.

Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να συνδυαστούν πιο ευέλικτες διαδικασίες απόλυσης με επαρκή επιδόματα ανεργίας και ισχυρές ενεργές πολιτικές για την αγορά εργασίας που υποστηρίζουν την αναζήτηση εργασίας και την ανάπτυξη δεξιοτήτων.

Τα φορολογικά και ρυθμιστικά κίνητρα για τις μικρές επιχειρήσεις θα πρέπει να καταστούν προσωρινά για να δοθεί κίνητρο για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων.

Τέλος, η στήριξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και η αντιμετώπιση των αναντιστοιχιών δεξιοτήτων είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση της δημιουργίας ιδεών μέσω νέων επιχειρήσεων και της υιοθέτησης τεχνολογίας από τις υφιστάμενες επιχειρήσεις»..

Η ΕΕ πρέπει να βρει κοινό έδαφος για την άρση των φραγμών στις ροές αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίων και εργασίας εντός της ενιαίας αγοράς. Οι προσπάθειες θα πρέπει να καλύψουν πολλούς τομείς, ανοίγοντας προστατευόμενους τομείς, μειώνοντας το ρυθμιστικό κόστος της διασυνοριακής λειτουργίας, επεκτείνοντας την αγορά κεφαλαίου για καινοτόμες επιχειρήσεις και επενδύοντας στην εκπαίδευση. Ένας ακμάζων επιχειρηματικός τομέας είναι το κλειδί για τη μείωση του μεγάλου χάσματος παραγωγικότητας και κατά κεφαλήν εισοδήματος στην Ευρώπη.