Ασφαλιστική κάλυψη για παροχές ασθένειας μόνο εφόσον δεν οφείλουν εισφορές μπορούν να έχουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες. Το πρόβλημα είναι έντονο καθώς χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες χρωστούν στον ΟΑΕΕ και οι περιορισμοί που ισχύουν για την ασφαλιστική τους ικανότητα, δηλαδή την απόκτηση του βιβλιαρίου ασθένειας, στερεί από τους ίδιους και τις οικογένειές τους πολύτιμες και σε πολλές περιπτώσεις, απαραίτητες υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης τις οποίες υποχρεώνονται να πληρώνουν με υψηλό κόστος από τη στιγμή που δεν έχουν σε ισχύ το βιβλιάριο ασθένειας.

Αυτή τη στιγμή είναι εγγεγραμμένοι στα μητρώα του ΟΑΕΕ περίπου 770.000 ελεύθεροι επαγγελματίες εκ των οποίων οι 330.000, δηλαδή το 43%, είναι χωρίς ασφαλιστική κάλυψη λόγω χρεών. Ανάμεσά τους είναι και 120.000 ασφαλισμένοι με διακοπή επαγγέλματος. Και αυτοί στο βαθμό που δεν έχουν ασφαλιστεί σε άλλο φορέα, είτε οι ίδιοι είτε ως έμμεσα μέλη, είναι χωρίς ασφαλιστικές καλύψεις.

Στην ουσία μόνο 420.000 ελεύθεροι επαγγελματίες είναι σε θέση να πληρώνουν τακτικά τις εισφορές τους και να έχουν ασφαλιστική κάλυψη και παροχές ασθένειας.

Στο νόμο 4254/14 μπήκε διάταξη που αμβλύνει κάπως το κοινωνικό πρόβλημα που δημιουργείται με τους ανασφάλιστους του ΟΑΕΕ, πλην όμως η εν λόγω διάταξη δεν έχει ακόμη ενεργοποιηθεί (!) ενώ και οι προϋποθέσεις που μπαίνουν για να έχουν δωρεάν ασφαλιστική κάλυψη είναι πολύ αυστηρές.

Αναφέρεται συγκεκριμένα ότι για να έχουν βιβλιάριο ασθένειας όσοι έχουν οφειλές, θα πρέπει κατά την τελευταία τριετία ο μέσος όρος του οικογενειακού τους εισοδήματος να μην ξεπερνά τις 12.000 ευρώ. Δηλαδή ένας ελεύθερος επαγγελματίας που είναι ανασφάλιστος, για να πάρει ξανά βιβλιάριο ασθένειας θα πρέπει να είχε το 2011, το 2012 και το 2013, συνολικό οικογενειακό εισόδημα μέχρι 12.000 ευρώ, ή να είχε 5.000 ευρώ τη μια χρονιά, 15.000 ευρώ την άλλη και 16.000 την τρίτη χρονιά, ώστε σε κάθε περίπτωση ο μέσος όρος της τριετίας να μην είναι πάνω από 12.000 ευρώ.

Από την άλλη, υπάρχουν και οι ευνοϊκές διατάξεις, που εξασφαλίζουν μεν τους ελεύθερους επαγγελματίες με ασφαλιστική κάλυψη αλλά μόνο αν είναι να βγει στη σύνταξη και χρωστά μέχρι 20.000 ευρώ. Ένας νεότερος επαγγελματίας με το ίδιο ή και μικρότερο ποσό οφειλής, δεν μπορεί να να έχει ασφαλιστική κάλυψη παρά μόνο αν κάνει ρύθμιση. Και για να κάνει ρύθμιση θα πρέπει να πληρώνει μαζί και τα παλιά χρέη, αλλά και τις τρέχουσες εισφορές, πράγμα που για πολλούς είναι εξαιρετικά δύσκολο οπότε μοιραία μένουν χωρίς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και όταν τη χρειαστούν πληρώνουν από την τσέπη τους χωρίς τη συμμετοχή του ταμείου τους.

Ο ΟΑΕΕ ανακεφαλαιώνοντας σχετικές εγκυκλίους έδωσε χρήσιμες οδηγίες για το πότε διακόπτεται και πότε συνεχίζεται η ασφαλιστική κάλυψη για τους ελεύθερους επαγγελματίες που είτε έχουν διακόψει τη δραστηριότητά τους και δεν έχουν βγεί στη σύνταξη, είτε είναι εν ενεργεία ασφαλισμένοι και έχουν οφειλές.

Αναλυτικά διακρίνονται 5 περιπτώσεις:

1. Ασφαλισμένοι εν ενεργεία

Αποκτούν δικαίωμα να έχουν περίθαλψη και παροχές ασθένειας τέσσερις μήνες μετά την εγγραφή τους στα μητρώα του Ο.Α.Ε.Ε. Προσοχή: στο 4μηνο αυτό αν ασφαλίζονται για πρώτη φορά θα πρέπει να πληρώνουν κανονικά τις εισφορές τους. Ενώ όσοι είναι ασφαλισμένοι για περισσότερα χρόνια θα πρέπει να έχουν πληρώσει τις εισφορές τους κατά την τελευταία τριετία.

2. Ασφαλισμένοι διακόψαντες

Σε περίπτωση που ο ασφαλισμένος διακόψει την άσκηση του επαγγέλματός του δικαιούται παροχές του κλάδου Υγείας για ένα έτος. Αν όμως χρωστά εισφορές δεν μπορεί να έχει ασφαλιστικό βιβλιάριο, παρά μόνο αν τις εξοφλήσει, ή αν κάνει ρύθμιση.

3. Υποψήφιοι συνταξιούχοι που υποβάλουν αίτηση συνταξιοδότησης εντός έτους από τη διακοπή.

Ασφαλισμένος που διέκοψε την άσκηση του επαγγέλματος του και υποβάλλει αίτηση για συνταξιοδότηση εντός έτους από της διακοπής, δικαιούται παροχές κλάδου υγείας μέχρι την έκδοση συνταξιοδοτικής απόφασης εφόσον δεν υφίστανται οφειλές που να υπερβαίνουν το ποσό που ορίζεται από τη κείμενη νομοθεσία. Το ποσό αυτό είναι 14.202 ευρώ από κύρια οφειλή και μέχρι τις 20.000 ευρώ με τα πρόστιμα και τις προσαυξήσεις. Εφόσον λοιπόν η συνολική οφειλή δεν υπερβαίνει τις 20.000 ευρώ, ο ασφαλισμένος μπορεί να τις συμψηφίσει με 40 δόσεις που παρακρατούνται από το ποσό της σύνταξης. Πρακτικά λοιπόν ασφαλισμένος που υποβάλλει αίτηση για σύνταξη στον ΟΑΕΕ και οφείλει 12.000 ευρώ μπορεί να τις συμψηφίσει με 40 δόσεις από τη μηνιαία του σύνταξή, ήτοι με παρακράτηση 300 ευρώ το μήνα. Επίσης δικαιούνται περίθαλψης όσοι τα τρία τελευταία χρόνια είχαν κατά μέσο όρο οικογενειακό εισόδημα μέχρι 12.000 ευρώ, σύμφωνα με διάταξη που περιλαμβάνεται στο νόμο 4254/14 (νέο μεσοπρόθεσμο). Για την ενεργοποίησή της όμως απαιτείται η έκδοση κοινής απόφασης από τα υπουργεία Εργασίας και Υγείας που δεν έχει ακόμη υπογραφεί.

4. Υποψήφιοι συνταξιούχοι που υποβάλουν αίτηση συνταξιοδότησης πέραν του έτους από τη διακοπή:

Ασφαλισμένος που υποβάλλει αίτημα συνταξιοδότησης πέραν του έτους από της διακοπής του επαγγέλματος, και δεν έχει εξοφλήσει τυχόν εισφορές του δεν δικαιούται παροχές υγείας μέχρι να τις εξοφλήσουν.

5. Υποψήφιοι συνταξιούχοι με διαδοχική

Στις περιπτώσεις που εκκρεμεί η έκδοση συνταξιοδοτικής απόφασης με βάση τις διατάξεις περί διαδοχικής ασφάλισης και μέχρις ότου εκδοθεί η οριστική απόφαση συνταξιοδότησης, ο ασφαλισμένος που πληροί τις ελάχιστες προϋποθέσεις για σύνταξη (έχει δηλαδή τουλάχιστον 15 έτη και είναι 67 ετών) συνεχίζει να ασφαλίζεται για παροχές ασθένειας από το φορέα στην ασφάλιση του οποίου ανήκει (εν προκειμένω ΟΑΕΕ) και για το χρονικό διάστημα μέχρι τη συνταξιοδότησή του.
Και εδώ όμως δεν πρέπει να υφίστανται οφειλές, ή αν υπάρχουν να είναι στο όριο συμψηφισμού τους με σύνταξη, δηλαδή να μην ξεπερνούν η μεν κύρια οφειλή τις 14.202 ευρώ και μέχρι 20.000 ευρώ με πρόστιμα και προσαυξήσεις.