Χιλιάδες μισθωτοί εργαζόμενοι οι οποίοι μέχρι το 2019 ελάμβαναν ετήσιες αποδοχές άνω των 12.000 ευρώ ή απέκτησαν το 2020 εισοδήματα από όλες τις πηγές συνολικού ύψους άνω των 12.000 ευρώ, θα απαλλαγούν από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης, αναδρομικά για το έτος 2020, παρά το γεγονός ότι με βάση τις νομοθετικές ρυθμίσεις που ήδη έχουν ψηφιστεί δεν εξαιρούνται για το έτος αυτό από τον συγκεκριμένο φόρο.

Ποιες είναι οι αιτίες

Βασική αιτία για την εξέλιξη αυτή θα είναι η σημαντική πτώση που υπέστησαν τα φορολογητέα εισοδήματά τους στη διάρκεια του 2020, εξαιτίας των μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας του κορονοϊού, τα οποία προέβλεπαν αναστολές συμβάσεων εργασίας ή υπαγωγή στο πρόγραμμα «Συν-Εργασία». Η μείωση των φορολογητέων εισοδημάτων τους στη διάρκεια του 2020 είχε ως συνέπεια τα εισοδήματα αυτά να περιοριστούν κάτω από το επίπεδο των 12.000 ευρώ που είναι το αφορολόγητο όριο της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης και να απαλλαγούν εν τέλει από την εισφορά, κατά την εκκαθάριση των φετινών φορολογικών δηλώσεων. Πολλοί εξ αυτών, επειδή οι μισθοί των δύο πρώτων μηνών του 2020, προ πανδημίας, ήταν στο κανονικό, σύνηθες, ύψος τους και υπέστησαν κρατήσεις ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, θα καταστούν δικαιούχοι επιστροφής των παρακρατηθέντων αυτών ποσών, καθώς η τελική τους επιβάρυνση με εισφορά αλληλεγγύης θα προκύψει μηδενική για το 2020. Οι επιστροφές που δικαιούνται θα αποτυπώνονται στα πιστωτικά εκκαθαριστικά σημειώματα φόρου εισοδήματος που θα λάβουν μόλις υποβάλουν τις φετινές φορολογικές τους δηλώσεις.

Μια άλλη εξίσου σημαντική αιτία για την οποία χιλιάδες μισθωτοί θα γλιτώσουν και για το 2020 από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης θα είναι η διά νόμου εξαίρεση από τα τεκμήρια διαβίωσης μεγάλου αριθμού -πληγέντων εκ της πανδημίας του κορονοϊού- εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα. Η εξαίρεσή τους θα λάβει χώρα κατά την εκκαθάριση των φετινών φορολογικών τους δηλώσεων και θα έχει ως συνέπεια να αποτραπούν περιπτώσεις παραμονής του φορολογητέου εισοδήματος πάνω από το επίπεδο των 12.000 ευρώ λόγω προσδιορισμού του, με τεκμαρτό τρόπο, σε επίπεδο σημαντικά υψηλότερο από το χαμηλό πραγματικό ετήσιο εισόδημα του 2020.

Μια τρίτη, αξιοσημείωτη αιτία για την απαλλαγή χιλιάδων μισθωτών από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης, αναδρομικά για το έτος 2020, θα είναι το γεγονός ότι τυχόν εισοδήματα που απέκτησαν το 2020 από άλλες πηγές, δηλαδή από ακίνητα, επιχειρήσεις ή αγροτικές εκμεταλλεύσεις, εξαιρούνται πλήρως, διά νόμου, από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης. Ως εκ τούτου θα υπάρξουν πολλές περιπτώσεις στις οποίες το συνολικό εισόδημα από όλες τις πηγές είναι μεγαλύτερο των 12.000 ευρώ, αλλά το τμήμα του εισοδήματος που προέρχεται μόνο από μισθωτή εργασία είναι χαμηλότερο των 12.000 ευρώ, οπότε, αφαιρουμένων των τμημάτων του εισοδήματος που δεν προέρχονται από μισθούς και εξαιρούνται βάσει νόμου από την εισφορά, θα υπάρχει ένα υπόλοιπο εισοδήματος προερχόμενο από μισθούς, το οποίο όμως θα είναι χαμηλότερο των 12.000 ευρώ και, ως εκ τούτου, θα εξαιρείται κι αυτό από την εισφορά! Για να γίνει καλύτερα αντιληπτή αυτή η περίπτωση παραθέτουμε το ακόλουθο παράδειγμα:

Έστω δημόσιος υπάλληλος με ετήσιες αποδοχές από μισθούς 10.000 ευρώ, με ετήσιο εισόδημα από ακίνητα 6.000 ευρώ και με ετήσιο εισόδημα από αγροτικές εκμεταλλεύσεις 4.000 ευρώ. Το συνολικό ετήσιο εισόδημά του ανέρχεται σε 20.000 ευρώ. Στο εισόδημα αυτό αντιστοιχούσε μέχρι πέρυσι ειδική εισφορά αλληλεγγύης 676 ευρώ. Φέτος όμως που τα ποσά των εισοδημάτων από ακίνητα και αγροτικές εκμεταλλεύσεις εξαιρούνται διά νόμου από την εισφορά αλληλεγγύης, απομένει να διαπιστωθεί αν υπάρχει υποχρέωση πληρωμής ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης με το να ληφθεί υπόψη μόνο το εισόδημα των 10.000 ευρώ από μισθούς. Όμως το ποσό αυτό είναι χαμηλότερο των 12.000 ευρώ που είναι το αφορολόγητο όριο της εισφοράς, οπότε απαλλάσσεται κι αυτό από την εισφορά. Συνεπώς, ο εν λόγω φορολογούμενος απαλλάσσεται πλήρως από την εισφορά για το σύνολο του ετησίου εισοδήματός του, ακόμη και για το τμήμα του που προέρχεται από μισθούς του δημοσίου τομέα. Στον δημόσιο αυτό υπάλληλο με την εκκαθάριση της φετινής φορολογικής δήλωσης θα πιστωθεί ολόκληρο το ποσό της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης που τυχόν παρακρατήθηκε από τους μισθούς του το 2020.

Εξαιρούμενα εισοδήματα

Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως ήδη έχει επισημάνει η «Ν», από τις διατάξεις του άρθρου 298 του ν. 4738/2020, οι οποίες ψηφίστηκαν τον περασμένο Οκτώβριο, προκύπτει ότι 20 συνολικά κατηγορίες εισοδημάτων του έτους 2020 απαλλάσσονται φέτος, κατά την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων, από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης. Στις κατηγορίες των απαλλασσόμενων εισοδημάτων περιλαμβάνονται καθαρά κέρδη από επιχειρηματικές ή αγροτικές δραστηριότητες, αγροτικές επιδοτήσεις και ενισχύσεις, καθώς επίσης και τα πάσης φύσεως εισοδήματα από την εκμετάλλευση ακινήτων κι από επενδύσεις ή αποταμιεύσεις σε χρηματοοικονομικά προϊόντα.

Η απαλλαγή από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης ισχύει σε κάθε περίπτωση φυσικού προσώπου κατά την οποία τα εισοδήματα των κατηγοριών αυτών μεμονωμένα ή αθροιστικά υπερέβησαν τα 12.000 ευρώ το 2020. Κι αυτό διότι όσοι έχουν ατομικά ετήσια εισοδήματα συνολικού ύψους μέχρι 12.000 ευρώ απαλλάσσονται ήδη εδώ και πολλά έτη από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης και ως εκ τούτου δεν επηρεάζονται καθόλου από την εφαρμογή των διατάξεων που προβλέπουν την απαλλαγή.

Αναλυτικά, σύμφωνα με τα όσα προβλέπει το άρθρο 298 του ν. 4738/2020, από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης απαλλάσσονται φέτος οι παρακάτω κατηγορίες εισοδημάτων του έτους 2020, εφόσον μεμονωμένα ή αθροιστικά υπερβαίνουν σε ετήσια βάση τα 12.000 ευρώ (τα ετήσια εισοδήματα κάτω των 12.000 ευρώ απαλλάσσονται ήδη):

1. Τα καθαρά κέρδη από την ατομική άσκηση εμπορικής επιχείρησης, επιχείρησης παροχής υπηρεσιών ή ελευθέριου επαγγέλματος.

2. Τα καθαρά κέρδη από την ατομική άσκηση αγροτικής δραστηριότητας.

3. Τα μερίσματα. Στα μερίσματα περιλαμβάνονται τα εισοδήματα που προκύπτουν από μετοχές, ιδρυτικούς τίτλους, ή άλλα δικαιώματα συμμετοχής σε κέρδη, καθώς και τα εισοδήματα από άλλα εταιρικά δικαιώματα, στα οποία περιλαμβάνονται τα μερίδια, οι μερίδες συμπεριλαμβανομένων των προμερισμάτων και μαθηματικών αποθεματικών, οι συμμετοχές σε κέρδη προσωπικών επιχειρήσεων, οι διανομές των κερδών από κάθε είδους νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα, καθώς και κάθε άλλο συναφές διανεμόμενο ποσό. Στα εισοδήματα αυτά δεν θα επιβάλλεται η ειδική εισφορά αλληλεγγύης, όταν η λήψη της απόφασης για την έγκριση της διανομής τους από το αρμόδιο όργανο του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας έλαβε χώρα το φορολογικό έτος 2020. Χρόνος απόκτησης του δικαιώματος είσπραξης των διανεμόμενων κερδών (μερισμάτων) νομικών προσώπων που τηρούν βιβλία με την απλογραφική μέθοδο θεωρείται η ημερομηνία κατά την οποία έκλεισε η διαχείριση. Σε κάθε περίπτωση δηλαδή, κρίσιμος για την απαλλαγή από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης για το φορολογικό έτος 2020, είναι ο χρόνος απόκτησης του δικαιώματος είσπραξης των μερισμάτων, και όχι ο χρόνος που προέκυψαν τα κέρδη για το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα, ή ο χρόνος καταβολής αυτών.

4. Τα εισπραχθέντα ενοίκια ακινήτων.

5. Τα τεκμαρτά εισοδήματα από δωρεάν παραχώρηση ή ιδιοχρησιμοποίηση ακινήτων.

6. Οι τόκοι των τραπεζικών καταθέσεων.

7. Οι τόκοι των συμφωνιών επαναγοράς (repos/ reverse repos).

8. Τα δικαιώματα. Ο όρος «δικαιώματα» σημαίνει το εισόδημα που αποκτάται ως αντάλλαγμα για τη χρήση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή σε αντάλλαγμα πληροφοριών που αφορούν βιομηχανική, εμπορική ή επιστημονική πείρα, οι πληρωμές για τη χρήση βιομηχανικού, εμπορικού ή επιστημονικού εξοπλισμού, για τη χρήση τεχνικών μεθόδων παραγωγής, τεχνικής ή τεχνολογικής βοήθειας, τεχνογνωσίας (know-how), αποτελεσμάτων ερευνών, αναδημοσίευσης άρθρων και μελετών, καθώς και οι πληρωμές για συμβουλευτικές υπηρεσίες που παρέχονται ηλεκτρονικά μέσω δικτύων πληροφορικής σε βάση δεδομένων επίλυσης προβλημάτων, την ηλεκτρονική λήψη (downloading) λογισμικού ηλεκτρονικού υπολογιστή.

9. Τα κέρδη από τη μεταβίβαση μεριδίων ή μερίδων σε προσωπικές εταιρείες.

10. Τα κέρδη από τη μεταβίβαση κρατικών ομολόγων και εντόκων γραμματίων ή εταιρικών ομολόγων.

11. Τα κέρδη από τη μεταβίβαση παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων.

12. Οι τόκοι ομολόγων ή έντοκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου.

13. Τα κέρδη από την πώληση εισηγμένων μετοχών με ποσοστό συμμετοχής μικρότερο του 0,5%.

14. Τα κέρδη από τη μεταβίβαση εισηγμένων κινητών αξιών (απόκτηση κινητών αξιών πριν από την 1η.1.2009).

15. Τα αφορολόγητα κέρδη που αποκτήθηκαν από ημεδαπά ΕΕ/ΕΟΧ/ΕΖΕΖ αμοιβαία κεφάλαια.

16. Τα κέρδη από την πώληση προϊόντων για την παραγωγή των οποίων χρησιμοποιήθηκε ευρεσιτεχνία διεθνώς αναγνωρισμένη (άρθ. 71Α ν. 4172/2013).

17. Τα κέρδη από τη διάθεση παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι 10 KW.

18. Τα κέρδη από τη μεταβίβαση τίτλων φορολογικού κατοίκου χώρας με την οποία υπάρχει ΣΑΔΦ (Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας) και είναι υπόχρεος για υποβολή δήλωσης από άλλη αιτία.

19. Οι «πράσινες» και συνδεδεμένες αγροτικές ενισχύσεις μέχρι 12.000 ευρώ αθροιζόμενες.

20. Οι λοιπές εισοδηματικές αγροτικές ενισχύσεις.