Νέους περιορισμούς στη χορήγηση απαλλαγών από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. προς ευπαθείς κοινωνικές ομάδες αποφάσισε να θεσπίσει η κυβέρνηση για να αντισταθμίσει τις απώλειες εσόδων τις οποίες προκαλούν οι διορθωτικές παρεμβάσεις της σε άλλα σημεία του σχετικού νόμου με σκοπό την εξάλειψη των υπέρογκων και άδικων χρεώσεων που επιβλήθηκαν σε χιλιάδες ιδιοκτήτες ακινήτων με τα αρχικά εκκαθαριστικά του φόρου.

Προσηλωμένη στον εισπρακτικό στόχο των 2,65 δισ. ευρώ που έχει θέσει με την επιβολή του νέου αυτού επαχθούς φόρου, η κυβέρνηση επιχειρεί να θεσπίσει νέες αυστηρές προϋποθέσεις χορήγησης απαλλαγών από τον ΕΝΦΙΑ για τους φτωχούς και άπορους πολίτες, ώστε οι τελικοί δικαιούχοι να μειωθούν αισθητά.

Όπως προκύπτει από την τροπολογία με τις αλλαγές στη νομοθεσία για τον ΕΝΦΙΑ που προωθείται για κατάθεση στη Βουλή από τον υπουργό Οικονομικών Γκ. Χαρδούβελη, η απαλλαγή από το 50% του ΕΝΦΙΑ θα χορηγείται στους φτωχούς φορολογούμενους υπό την πρόσθετη προϋπόθεση ότι τα κτίσματα και τα εντός σχεδίων πόλεων ή οικισμών οικόπεδα που κατέχουν δεν υπερβαίνουν σε αντικειμενική αξία τα 85.000 ευρώ αν είναι άγαμοι ή τα 150.000 ευρώ αν είναι έγγαμοι χωρίς παιδιά ή τα 200.000 ευρώ εάν είναι έγγαμοι και έχουν ένα ή δύο παιδιά! Προστίθεται δηλαδή ένα νέο περιουσιακό κριτήριο το οποίο περιορίζει σημαντικά τον αριθμό των φτωχών πολιτών που θα μπορούν να γλιτώσουν από το 50% του ΕΝΦΙΑ. Ταυτόχρονα διατηρείται η έτερη προϋπόθεση που αφορά στην ακίνητη περιουσία, σύμφωνα με την οποία το συνολικό άθροισμα της επιφάνειας των κτισμάτων που κατέχουν ο φορολογούμενος, η σύζυγός του και τα τέκνα του δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 150 τ.μ.

Πάντως, η πρόσθετη προϋπόθεση για την αξία της ακίνητης περιουσίας δεν ισχύει για την άλλη κατηγορία δικαιούχων απαλλαγής, δηλαδή για τους τρίτεκνους, τους πολύτεκνους και τους ανάπηρους με βαθμό 80% και άνω, για τους οποίους προβλέπεται έκπτωση 100%.

Από την άλλη πλευρά, για όλες τις ευπαθείς ομάδες που δικαιούνται απαλλαγών από τον ΕΝΦΙΑ καταργείται η προϋπόθεση να μην έχουν αρρύθμιστες ληξιπρόθεσμες οφειλές στο Δημόσιο ή τα ασφαλιστικά ταμεία.

Επιπλέον, με την τροπολογία Χαρδούβελη διευκρινίζεται ότι το ετήσιο φορολογητέο εισόδημα που θα λαμβάνεται υπόψη για την χορήγηση μερικής ή ολικής απαλλαγής από τον ΕΝΦΙΑ σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (φτωχούς, τρίτεκνους, πολύτεκνους, ανάπηρους κ.λπ.) θα είναι το μεγαλύτερο μεταξύ του συνολικού πραγματικού εισοδήματοw - στο οποίο περιλαμβάνονται ακόμη και τα αυτοτελώς φορολογούμενα ή φοροαπαλλασσόμενα ποσά (επιδόματα ανεργίας, ΕΚΑΣ, τόκοι καταθέσεων, μερίσματα κ.λπ.) - και του τεκμαρτού, το οποίο προκύπτει με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης για κατοικίες, ΙΧ αυτοκίνητα, σκάφη κ.λπ. περιουσιακά στοιχεία κάθε φορολογούμενου.

Όσον αφορά στην μείωση του ΕΝΦΙΑ για όσους κατείχαν κενά μη ηλεκτροδοτούμενα κτίσματα, η τροπολογία ορίζει το ποσοστό της στο 20% και θέτει ως προϋπόθεση το ακίνητο να ήταν κενό και μη ηλεκτροδοτούμενο καθ' όλη τη διάρκεια του 2013.

Κατά τα λοιπά, με την τροπολογία ορίζεται ότι για τα οικόπεδα που βρίσκονται σε περιοχές εντός ορίων οικισμών και εκτός συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού της φορολογητέας αξίας η τιμή αφετηρίας με βάση την οποία θα υπολογίζεται ο ΕΝΦΙΑ δεν μπορεί να υπερβαίνει την τιμή ανά τ.μ. που ελήφθη υπόψη πέρυσι για τον υπολογισμό του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας. Αυτό σημαίνει ότι για χιλιάδες οικόπεδα αυτών των περιπτώσεων οι φορολογητέες αξίες θα επανυπολογιστούν από τις υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών σε επίπεδα χαμηλότερα κατά 80% έως και 97%, με συνέπεια να μειωθεί αναλόγως και η επιβάρυνση των ιδιοκτητών από τον ΕΝΦΙΑ.

Αναλυτικά, οι αλλαγές που έρχονται, με την τροπολογία Χαρδούβελη, στη νομοθεσία για τον ΕΝΦΙΑ είναι οι ακόλουθες 12:

1) Εφόσον οικόπεδο βρίσκεται σε περιοχή, στην οποία δεν εφαρμόζεται το σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού αξίας ακινήτων, τόσο η μοναδιαία αξία του οικοπέδου ανά τετραγωνικό μέτρο για τον υπολογισμό του κύριου φόρου των υποκείμενων σε ΕΝ.Φ.Ι.Α., όσο και η φορολογητέα αξία για τον υπολογισμό του συμπληρωματικού φόρου των υποκείμενων σε ΕΝ.Φ.Ι.Α., δεν μπορεί να υπερβαίνει την τιμή ανά τετραγωνικό μέτρο, με βάση την οποία υπολογίσθηκε ο φόρος ακίνητης περιουσίας φυσικών προσώπων κατά το έτος 2013.

2) Διευρύνεται η παρεχόμενη απαλλαγή από το φόρο για τα ακίνητα, τα οποία βρίσκονται εντός της νήσου Κεφαλληνίας και διευκρινίζεται, ότι απαλλάσσονται από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α., όχι μόνο τα σεισμόπληκτα κτίσματα εντός της νήσου Κεφαλληνίας και των νομών Φθιώτιδας και Φωκίδας αλλά και το οικόπεδο που αναλογεί στα κτίσματα αυτά. Επίσης, για το έτος 2014, ακίνητα, τα οποία βρίσκονται εντός των ορίων των κηρυχθέντων ως πολεοδομικά ανενεργών στην παλαιά τους θέση οικισμών Πεπονιάς, Πολύλακκου, Αξιόκαστρου, Κλήματος, Τραπεζίτσας – Πανάρετης και Πυλωρών του νομού Κοζάνης, δυνάμει του από 5/12/2002 διατάγματος (Δ΄ 1075), απαλλάσσονται από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α., εφόσον, καθ' όλο το έτος 2013 τα ακίνητα αυτά δεν ηλεκτροδοτοδοτήθηκαν.

3) Παρέχεται απαλλαγή από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. για το υπόλοιπο οικόπεδο, επί του οποίου υπάρχουν κτίρια, τα οποία έχουν χαρακτηρισθεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία ή έργα τέχνης.

4) Τα Ν.Π.Δ.Δ. που δεν εντάσσονται στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, για τα ακίνητα που δεν ιδιοχρησιμοποιούν αποκλειστικά για την εκπλήρωση μορφωτικού, εκπαιδευτικού, πολιτιστικού, αθλητικού, θρησκευτικού, φιλανθρωπικού και κοινωφελούς σκοπού ή παραχωρούνται δωρεάν στο Δημόσιο, αντιμετωπίζονται κατ' ακριβώς όμοιο τρόπο με τα λοιπά νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (ιδιωτικού δικαίου), όσον αφορά τον συμπληρωματικό φόρο.

5) Προβλέπεται ότι η χορήγηση της έκπτωσης 50% στον ΕΝ.Φ.Ι.Α. σε όσους έχουν ετήσιο οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα μέχρι 9.000 ευρώ προσαυξανόμενο κατά 1.000 ευρώ για τη σύζυγο και για κάθε τέκνο αφορά φορολογικούς κατοίκους της χώρας και συναρτάται με τη συνολική αξία της ακίνητης περιουσίας, η οποία δεν πρέπει να υπερβαίνει το ποσό των 85.000 ευρώ για τον άγαμο, των 150.000 ευρώ για τον έγγαμο και τον ή τη σύζυγό του ή τη μονογονεϊκή οικογένεια με ένα εξαρτώμενο τέκνο και των 200.000 ευρώ για τον έγγαμο, τον ή τη σύζυγό του και τα εξαρτώμενα τέκνα τους ή τη μονογονεϊκή οικογένεια με δύο εξαρτώμενα τέκνα. Για τις τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες και τους φορολογούμενους ή τις οικογένειες με ανάπηρα μέλη δεν ισχύει το πρόσθετο αυτό περιουσιακό κριτήριο.

6) Αποσυνδέεται η χορήγηση της έκπτωσης από την απαίτηση να μην υπάρχει ευθύνη για οφειλή, των ιδίων των φορολογουμένων, των συζύγων τους και των εξαρτώμενων τέκνων τους, προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία (δηλαδή δεν απαιτείται φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα).

7) Η χορήγηση της πλήρους απαλλαγής από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. σε όσους φορολογούμενους είναι τρίτεκνοι, πολύτεκνοι ή ανάπηροι σε ποσοστό 80% και άνω και έχουν ετήσιο εισόδημα έως 12.000 ευρώ προσαυξανόμενο κατά 1.000 ευρώ για τη σύζυγο και για κάθε προστατευόμενο τέκνο αποσυνδέεται από την απαίτηση να μην υπάρχει ευθύνη για οφειλή, των ιδίων των φορολογουμένων, των συζύγων τους και των εξαρτώμενων τέκνων τους, προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία (δηλαδή δεν απαιτείται φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα).

8) Αποσαφηνίζεται, ότι το συνολικό ετήσιο φορολογητέο εισόδημα το οποίο θα λαμβάνεται υπόψη για να διαπιστωθεί εάν ένας φορολογούμενος δικαιούται της μερικής ή ολικής απαλλαγής από τον ΕΝΦΙΑ είναι αυτό που προκύπτει με βάση τις διατάξεις του ν. 4172/2013 (του νέου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος) και οποιαδήποτε άλλη συναφή και σχετική διάταξη, που ρυθμίζει αντίστοιχα θέματα. Ειδικά, για τον οφειλόμενο ΕΝΦΙΑ του έτους 2014 ως συνολικό φορολογητέο οικογενειακό εισόδημα θα λαμβάνεται υπόψη το συνολικό καθαρό οικογενειακό εισόδημα, το οποίο προκύπτει κατά την εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 2238/1994 και κάθε άλλης κείμενης διάταξης που ρυθμίζει αντίστοιχα θέματα. Αυτό σημαίνει ότι ως συνολικό φορολογητέο εισόδημα θα λαμβάνεται υπόψη το μεγαλύτερο μεταξύ του πραγματικού και του τεκμαρτού. Ως πραγματικό εισόδημα θα λαμβάνεται υπόψη το άθροισμα όλων των εισπραχθέντων εισοδημάτων, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται τα πάσης φύσεως φορολογούμενα ή απαλλασσόμενα ποσά, δηλαδή ακόμη και τα ποσά του ΕΚΑΣ, των επιδομάτων ανεργίας, των τόκων καταθέσεων, των ρέπος, των μερισμάτων από μετοχές, ομόλογα κ.λπ.. Από την άλλη πλευρά, το τεκμαρτό εισόδημα θα προκύπτει με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων. Θα προσδιορίζεται δηλαδή με βάση τις αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης για τις κατοικίες, τα ΙΧ αυτοκίνητα, τα σκάφη, τις πισίνες κ.λπ. του φορολογούμενου, καθώς επίσης και με βάση τις πραγματικές δαπάνες που αυτός κατέβαλε για να αποκτήσει τα παραπάνω περιουσιακά στοιχεία.

9) Για τον προσδιορισμό της επιφάνειας των κτισμάτων θα λαμβάνεται υπ' όψη και το είδος του δικαιώματος.

10) Αλλάζει ο χρόνος εξόφλησης του ΕΝΦΙΑ. Συγκεκριμένα, η καταβολή του φόρου θα μπορεί να γίνει σε 6 μηνιαίες δόσεις, η πρώτη εκ των οποίων λήγει στο τέλος Σεπτεμβρίου 2014 και η τελευταία στο τέλος Φεβρουαρίου 2015.

11) Προβλέπεται ότι, ειδικά για το έτος 2014, ο προκύπτων ΕΝΦΙΑ (κύριος και συμπληρωματικός) μειώνεται κατά 20% για τα φυσικά πρόσωπα που είναι φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος και έχουν δικαιώματα επί κύριων χώρων κατοικιών, μονοκατοικιών, διαμερισμάτων και επαγγελματικών στεγών, τα οποία παρέμειναν καθ' όλη τη διάρκεια του προηγούμενου έτους (2013) κενά και ουδόλως κατά το έτος αυτό ηλεκτροδοτήθηκαν. Η διάταξη αυτή αφορά αποκλειστικά τα ανωτέρω κτίσματα τα οποία έχουν αποπερατωθεί και ηλεκτροδοτηθεί, πλην, όμως, καθ' όλο το έτος 2013, παρέμειναν κενά και δεν ηλεκτροδοτήθηκαν. Με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων καθορίζεται η διαδικασία χορήγησης της μείωσης και οι αναγκαίες λεπτομέρειες για την εφαρμογή της προτεινόμενης διάταξης.

12) Η δήλωση για κάθε σύσταση, απόκτηση και κάθε άλλη μεταβολή στοιχείων ακινήτων που έλαβε χώρα από την 1η Ιανουαρίου 2014 μέχρι και την 30ή Νοεμβρίου 2014 (κτήσεις και μεταβολές εντός του έτους 2014), υποβάλλεται μέχρι και την 31η Ιανουαρίου 2015.