H έννοια του phishing έχει μπει για καλά στη ζωή μας. Η στατιστική του φαινομένου μπορεί να προσφέρει από τα πιο χρήσιμα διδάγματα στον τρόπο αντιμετώπισης του μεγάλου αυτού προβλήματος για τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και για τους καταναλωτές.

Μεγάλο σε απόλυτα μεγέθη μικρή ωστόσο σε ποσοστό είναι η αξία των δόλιων συναλλαγών που διενεργήθηκε με κάρτες που εκδόθηκαν  στο πλαίσιο του Ενιαίου Χώρου Πληρωμών σε Ευρώ (SEPA) το 2019.

Η αξία αυτή ήταν το 2019 1,87 δις. ευρώ ενώ αντιπροσώπευε το   0,036% του συνόλου της αξίας συναλλαγών με κάρτες. Αυτό είναι το το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό απάτης που έχει καταγραφεί από την έναρξη της συλλογής δεδομένων το 2007.

Σε ότι αφορά τις κάρτες  που εκδόθηκαν μόνο στη ζώνη του ευρώ, η συνολική αξία των δόλιων συναλλαγών με κάρτες ήταν 1,03 δις ευρώ. Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας η απάτη ως ποσοστό της συνολικής αξίας των συναλλαγών μειώθηκε το 2019, καθώς η απάτη σε απόλυτες τιμές αυξήθηκε με βραδύτερο ρυθμό από το σύνολο των πληρωμών με κάρτα.

Τα παραπάνω μπορεί να δείχνουν βελτίωση όμως η ΕΚΤ εφιστά τη συνεχή επαγρύπνηση των καταναλωτών ενώ αυστηροποιεί διαρκώς τις ταυτοποιήσεις. Είναι προφανές πως οι συναλλαγές με κάρτες καθίστανται όλο και περισσότερο στόχος εγκληματικών δραστηριοτήτων.

Η  συνολική αξία των συνολικών συναλλαγών με κάρτες με κάρτες που εκδόθηκαν στο πλαίσιο του SEPA και αποκτήθηκαν παγκοσμίως αυξήθηκε κατά 6,5% σε σύγκριση με το 2018, ενώ η αντίστοιχη απάτη αυξήθηκε κατά 3,4%.

Η απάτη ως ποσοστό της συνολικής αξίας των συναλλαγών μειώθηκε κατά 0,001 ποσοστιαίες μονάδες σε 0,036% το 2019. Κατά την πενταετία μεταξύ 2015 και 2019, το χαμηλότερο μερίδιο απάτης παρατηρήθηκε το 2017 (0,035%), που ήταν το χαμηλότερο ποσοστό που καταγράφηκε από την έναρξη της συλλογής δεδομένων το 2007.

Πρακτικά, το μερίδιο 0,036% σημαίνει ότι χάνονται 3,6 σεντς από απάτη για κάθε συναλλαγή αξίας 100 ευρώ με χρήση καρτών που εκδόθηκαν εντός του SEPE το 2019. Για κάρτες που εκδόθηκαν στη ζώνη του ευρώ , η αξία της απάτης ως μερίδιο του συνόλου των συναλλαγών με κάρτες το 2019 παρέμεινε κάτω από το μερίδιο του SEPA συνολικά στο 0,032%, αν και ελαφρώς αυξήθηκε από 0,031% το 2018.

Οι κατηγορίες της απάτης διαχωρίζονται σε:

-Δόλιες  συναλλαγές με φυσικές κάρτες όπως αναλήψεις μετρητών με πλαστές ή κλεμμένες κάρτες  και

 -Δόλιες συναλλαγές εξ όταν εγκληματίες πραγματοποιούν πληρωμές μέσω διαδικτύου με στοιχεία κάρτας που αποκτήθηκαν μέσω phishing ή παραβιάσεων δεδομένων.

Το 2019 το 80% της αξίας της απάτης με κάρτες προήλθε από πληρωμές μέσω Διαδικτύου, ταχυδρομείου ή τηλεφώνου

Η απάτη μέσω διαδικτύου αντιπροσώπευε 1,50 δισεκατομμύρια ευρώ ζημίες  το 2019, αυξημένες κατά 4,3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Όσον αφορά τις συναλλαγές με κάρτα, η απάτη που διαπράχθηκε στα τερματικά POS αυξήθηκε κατά 2,2% το 2019, ενώ η απάτη που διαπράχθηκε σε ΑΤΜ μειώθηκε κατά 6,1%.

Οι απάτες στην Ελλάδα

Σε ότι αφορά την χώρα μας, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ (Εκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας –Ιουνιος 2021) στα περιστατικά απάτης στις συναλλαγές με κάρτες πληρωμών το 2020 καταγράφηκε αύξηση της αξίας των συναλλαγών απάτης κατά 18% σε σχέση με το 2019. Παρά την αύξηση της αξίας της απάτης, ο δείκτης της αναλογίας της αξίας των περιστατικών απάτης προς την αξία των συναλλαγών εξακολούθησε να διατηρείται στο χαμηλό επίπεδο του 0,02%  αντιστοιχώντας σε 1 ευρώ αξία απάτης ανά 5,1 χιλ. ευρώ αξία συναλλαγών.

Λόγω της πανδημίας και της αναστολής λειτουργίας φυσικών καταστημάτων υπήρξε μεγάλη αύξηση του αριθμού των συναλλαγών με κάρτες και πολλοί κάτοχοι καρτών δεν είναι εξοικειωμένοι με τον τρόπο διενέργειας ασφαλών διαδικτυακών συναλλαγών σε ηλεκτρονικά καταστήματα.

Οι οικονομικές ζημίες που προκύπτουν από τις συναλλαγές απάτης επιμερίζονται στα συμβαλλόμενα μέλη της συναλλαγής ανάλογα με την υπαιτιότητά τους.

Με βάση την κατανομή των ζημιών μεταξύ των τριών συμβαλλόμενων μελών στον κύκλο συναλλαγών με κάρτες πληρωμών διαπιστώνεται πως το μεγαλύτερο μέρος της ζημίας επιβαρύνει τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών που αποδέχονται συναλλαγές καρτών και ο οποίοι, κατά το 2020, επωμίστηκαν το 48% της συνολικής ζημίας. Αντίστοιχα, οι πάροχοι-εκδότες καρτών πληρωμών επιβαρύνθηκαν σε ποσοστό 23%. Οι κάτοχοι χρήστες καρτών επιβαρύνθηκαν σε ποσοστό 29%.