Αντιμέτωποι με τον κίνδυνο υπερφορολόγησης εξαιτίας της εφαρμογής των τεκμηρίων διαβίωσης βρίσκονται κάθε χρόνο, όχι μόνο οι άνεργοι, οι περιστασιακά απασχολούμενοι και οι μικρομεσαίοι επαγγελματίες με ζημίες ή με πολύ χαμηλά καθαρά κέρδη, αλλά και χιλιάδες χαμηλόμισθοι.

Λόγω της σημαντικής συρρίκνωσης των πραγματικών εισοδημάτων, την οποία έχει προκαλέσει η πολυετής οικονομική κρίση, πολλοί μισθωτοί και συνταξιούχοι φορολογούνται κάθε χρόνο όχι με βάση τα πολύ χαμηλά εισοδήματα που απέκτησαν το εκάστοτε προηγούμενο έτος αλλά με βάση τα πολύ πιο υψηλά ποσά τεκμαρτών εισοδημάτων που προκύπτουν με το σύστημα των τεκμηρίων διαβίωσης.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι διαφορές μεταξύ των πολύ χαμηλών πραγματικών εισοδημάτων και των πολύ υψηλών τεκμαρτών που προκύπτουν με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης είναι αδύνατο να καλυφθούν με περισσεύματα εισοδημάτων ή εσόδων από παρελθόντα έτη, καθώς τα ποσά αυτά έχουν χρησιμοποιηθεί ήδη σχεδόν στο σύνολό τους για την κάλυψη τεκμηρίων στα προηγούμενα χρόνια.

Ας δούμε όμως ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα εργαζομένων με χαμηλά εισοδήματα που επιβαρύνονται με επιπλέον φόρο λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων διαβίωσης:

α) Άγαμος φορολογούμενος με μηνιαίο φορολογητέο εισόδημα 650 ευρώ από την εργασία του ως μισθωτός διαμένει σε διαμέρισμα 80 τ.μ., δωρεάν παραχωρηθέν από τους γονείς του, και διαθέτει κι ένα ΙΧ αυτοκίνητο 1.500 κυβ. εκατοστών 7ετίας. Το εισόδημα που θα δηλώσει φέτος στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος για το έτος 2019 θα ανέλθει σε 8.400 ευρώ (650 ευρώ Χ 14 = 9.100 ευρώ). Το τεκμαρτό εισόδημα που θα του προσδιορίσει η Α.Α.Δ.Ε., με την εφαρμογή των τεκμηρίων διαβίωσης, θα προκύψει ως εξής: 3.000 ευρώ το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης για άγαμο + 3.200 ευρώ το τεκμήριο για τη χρήση της κατοικίας των 80 τ.μ. (40 ευρώ ανά τ.μ. Χ 80 τ.μ. = 3.200 ευρώ) + 4.060 ευρώ το τεκμήριο για τη χρήση του Ι.Χ. αυτοκινήτου = 10.260 ευρώ. Για τον υπολογισμό του φόρου εισοδήματος, στην περίπτωση του συγκεκριμένου φορολογούμενου, θα ληφθεί υπόψη το τεκμαρτό εισόδημα των 10.260 ευρώ, επειδή αυτό είναι μεγαλύτερο από το δηλωθέν των 9.100 ευρώ. Ως εκ τούτου ο συγκεκριμένος φορολογούμενος θα φορολογηθεί για «εισόδημα» μεγαλύτερο κατά 1.160 ευρώ, από αυτό που απέκτησε στην πραγματικότητα. Στο ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα των 10.260 ευρώ αντιστοιχεί φόρος εισοδήματος 357,20 ευρώ. Αν λαμβανόταν υπόψη το δηλωθέν εισόδημα των 9.100 ευρώ, ο εν λόγω φορολογούμενος θα πλήρωνε φόρο 102 ευρώ. Δηλαδή εξαιτίας της εφαρμογής των τεκμηρίων ο συγκεκριμένος φορολογούμενος πληρώνει πρόσθετο φόρο εισοδήματος 255,20 ευρώ.

 

β) Έγγαμος φορολογούμενος με 2 ανήλικα παιδιά εργάζεται ως μισθωτός στον ιδιωτικό τομέα και λαμβάνει μηνιαίως 800 ευρώ. Διαμένει σε ιδιόκτητη μονοκατοικία 90 τ.μ. και κατέχει κι ένα ΙΧ αυτοκίνητο 1.750 κυβ. εκατοστών 9ετίας. Το εισόδημα που θα δηλώσει φέτος στην Εφορία για το έτος 2019 θα ανέλθει σε 11.200 ευρώ (800 ευρώ Χ 14 = 11.200 ευρώ). Το τεκμαρτό εισόδημα που θα του προσδιορίσει η Εφορία με την εφαρμογή των τεκμηρίων διαβίωσης θα προκύψει ως εξής: 2.500 ευρώ το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης για τον έγγαμο + 4.620 ευρώ το τεκμήριο για τη χρήση της μονοκατοικίας των 90 τ.μ. {[(40 ευρώ ανά τ.μ. Χ 80 τ.μ.) +(65 ευρώ ανά τ.μ. Χ 10 τ.μ.)] Χ 1,2 = 4.620 ευρώ} + 5.320 ευρώ το τεκμήριο για τη χρήση του Ι.Χ. αυτοκινήτου = 12.940 ευρώ. Για τον υπολογισμό του φόρου εισοδήματος, στην περίπτωση του συγκεκριμένου φορολογούμενου, θα ληφθεί υπόψη το τεκμαρτό εισόδημα των 12.940 ευρώ, επειδή αυτό είναι μεγαλύτερο από το δηλωθέν των 11.200 ευρώ. Ως εκ τούτου ο συγκεκριμένος φορολογούμενος θα φορολογηθεί για «εισόδημα» μεγαλύτερο κατά 1.740 ευρώ, από αυτό που απέκτησε στην πραγματικότητα. Στο ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα των 12.940 ευρώ αντιστοιχεί φόρος εισοδήματος 846,80 ευρώ, ο οποίος υπολογίζεται λαμβανομένου υπόψη αφορολογήτου ορίου 9.090,91 ευρώ και με συντελεστή φόρου 22%, στο πέραν του ορίου αυτού ποσό. Αν λαμβανόταν υπόψη το δηλωθέν εισόδημα των 11.200 ευρώ, ο εν λόγω φορολογούμενος θα πλήρωνε μόλις 464 ευρώ. Ουσιαστικά λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων ο συγκεκριμένος μισθωτός πληρώνει 400 ευρώ παραπάνω φόρο.