Γράφει ο Γιώργος Χ. Παπαγεωργίου

 

Η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) είναι για πολλούς μια έννοια γνωστή από τη μυθολογία, τη λογοτεχνία και τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας.  Οι «σκεπτόμενες μηχανές» που κατασκευάζει ο άνθρωπος παρουσιάζονται άλλοτε ως υπηρέτης και άλλοτε ως απειλή για το ανθρώπινο είδος. 

Ο μυθικός Τάλως -υπαρκτό πρόσωπο σύμφωνα  με τον Πλάτωνα- ήταν ένα ρομπότ που προστάτευε τη Μινωϊκή Κρήτη, ο Όμηρος αναφέρεται στις «Χρυσές Κόρες» που είχε κατασκευάσει ο Ήφαιστος για να τον υπηρετούν, ενώ ο Φρανκενστάιν της Μαίρη Σέλεϊ ήταν ανθρώπινο δημιούργημα που στράφηκε κατά του δημιουργού του, 

Η σχετική τεχνολογία έχει κάνει μεγάλα άλματα και το ευρύ κοινό ήρθε μόλις πρόσφατα σε επαφή με «μηχανές» που δέχονται ερωτήσεις και δίνουν απαντήσεις σε φυσική γλώσσα στο διαδίκτυο, μιμούμενες σε σημαντικό βαθμό την ανθρώπινη συμπεριφορά. Η σχετική τεχνολογία ονομάζεται στα αγγλικά Generative Artificial Intelligence και… αν ρωτήσετε την ίδια πώς αποδίδεται ο όρος στα ελληνικά απαντά: Δημιουργική Τεχνητή Νοημοσύνη. 

Ωστόσο, η μηχανική νόηση και η κατανόηση, πολλώ δε μάλλον η πρωτοβουλία και η δράση αποτελούν ακόμη ανέφικτο στόχο για όσους ασχολούνται με συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο. Η στιγμή που οι μηχανές θα μπορούν να αυτονομηθούν περιγράφεται ως «τεχνική μοναδικότητα» (singularity) και, από ότι ξέρουμε, απέχει αρκετά από το να γίνει πραγματικότητα, με αποτέλεσμα να ανήκει ακόμα στο πεδίο της επιστημονικής φαντασίας. 

Όμως  οι υφιστάμενες τεχνικές Τεχνητής Νοημοσύνης επιφέρουν μια «επανάσταση» η οποία επιδρά καταλυτικά στην παγκόσμια οικονομία, στην εργασία, αλλά και στην άμυνα και τις γεωπολιτικές ισορροπίες. 

To 2017 o Ρώσος πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν είχε αναφερθεί στη σημασία που θα έχει η ΤΝ για την άμυνα, λέγοντας, σε ομιλία του προς φοιτητές ότι «όποιος γίνει ηγέτης σε αυτό το πεδίο, θα γίνει ο κυρίαρχος του κόσμου» και υποστήριξε ότι στο μέλλον οι πόλεμοι θα διεξάγονται με μηχανές, φέρνοντας ως παράδειγμα μια επιθετική δύναμη από drones τα οποία θα καθοδηγούνται από μια αυτόνομη συλλογική τεχνητή νοημοσύνη, η οποία θα λαμβάνει αποφάσεις για στόχους και επιθέσεις ανάλογα με τα εισερχόμενα δεδομένα στη διάρκεια της μάχης.

Οι ΗΠΑ και η Κίνα θεωρούνται πιο προχωρημένες στη σχετική έρευνα και τεχνολογία και -όπως και σε όλα τα άλλα τεχνολογικά πεδία- είναι οι αμερικανικές εταιρείες και τα μεγάλα ψηφιακά μονοπώλια (google, Facebook) που ηγούνται και στην κούρσα της Τεχνητής Νοημοσύνης. 

Το γεγονός είναι, πάντως, ότι ακόμα και πριν ξεκινήσει ο «πόλεμος με τις μηχανές» που περιγράφουν τα έργα επιστημονικής φαντασίας, έχει ήδη ξεκινήσει ένας επιχειρηματικός και οικονομικός «πόλεμος» για την ανάπτυξη των τεχνολογιών ΤΝ σε κάθε πεδίο που μπορεί να φανταστεί κάποιος, από τη βιομηχανία, τις μεταφορές και την γεωργία, μέχρι την υγεία, τις τράπεζες, αλλά και την επικοινωνία και τη δικαιοσύνη. 

Σύμφωνα με έρευνα της Goldman Sachs η ΤΝ μπορεί να αυξήσει το παγκόσμιο παραγόμενο προϊόν (ΑΕΠ) κατά 7%  ή κατά 7 τρισεκατομμύρια δολάρια και να υποκαταστήσει 300 εκατομμύρια θέσεις εργασίας με αυτοματισμούς. Και δεν μιλάμε πια για χειρωνακτικούς εργάτες που αντικαθίστανται από ρομπότ -αυτό έχει ήδη συμβεί. Πρόκειται για θέσεις εργασίας «υπαλληλικές» και δημιουργικές, οι οποίες αντικαθίστανται από υπολογιστές και λογισμικό το οποίο θα κάνει τη δουλειά. Η MacKinsey εκτιμά ότι στο μέλλον η Δημιουργική ΤΝ μπορεί να αναλάβει δραστηριότητες που σήμερα απορροφούν το 60-70% του χρόνου των εργαζομένων και μάλιστα κατά κύριο λόγο σε επαγγέλματα που απαιτούν υψηλή εκπαίδευση και έχουν τις υψηλότερες αμοιβές.

Ταυτόχρονα, βέβαια, οι μελέτες κάνουν λόγο για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, οι οποίες θα έχουν να κάνουν με νέες δεξιότητες και διαδικασίες οι οποίες θα χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία και στην οικονομία. Οι περισσότεροι κλάδοι, θα εκτεθούν μόνο εν μέρει στην αυτοματοποίηση και είναι πιθανότερο να συμπληρωθούν παρά να αντικατασταθούν από την ΤΝ”.

Με άλλα λόγια, μέσα στα αμέσως επόμενα χρόνια η καθημερινότητα ενός εργαζόμενου θα περιλαμβάνει και τη χρήση ΤΝ, κάτι ανάλογο με ότι συνέβη τις τελευταίες δεκαετίες, όπου σε κάθε θέση εργασίας βρέθηκε ένας προσωπικός υπολογιστής. 

 Η ιστορία έχει δείξει ότι τα επαγγέλματα που εκτοπίζονται από την αυτοματοποίηση συχνά αντισταθμίζονται από τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Η ψηφιακή οικονομία έχει δημιουργήσει νέα επαγγέλματα, όπως σχεδιαστές ιστοσελίδων, προγραμματιστές λογισμικού και επαγγελματίες του ψηφιακού μάρκετινγκ. Μια πρόσφατη μελέτη του οικονομολόγου David Autor, διαπίστωσε ότι το 60% των σημερινών εργαζομένων απασχολούνται σε επαγγέλματα που δεν υπήρχαν το 1940. Περισσότερο από το 85% της αύξησης της απασχόλησης τα τελευταία 80 χρόνια οφείλεται στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας με γνώμονα την τεχνολογία.

Εκεί που συμφωνούν όλοι, είναι ότι ουδεμία επιχείρηση, εργαζόμενος -ή ακόμα και χώρα- δεν θα καταφέρει να επιβιώσει με επιτυχία, εάν δεν προσαρμοστεί στο νέο περιβάλλον της Τεχνητής Νοημοσύνης. 

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι στη διάρκεια των προγραμματικών δηλώσεων της νέας κυβέρνησης ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε στη δημιουργία μιας ειδικής επιτροπής η οποία θα παρακολουθεί τις εξελίξεις «για να οργανώσουμε την υποδοχή της Τεχνητής Νοημοσύνης, πριν αυτή έρθει ερήμην ημών», όπως χαρακτηριστικά είπε. 

Δυστυχώς η δήλωση αυτή δεν προκάλεσε, μέχρι στιγμής, ανάδραση και διάλογο από τις άλλες πολιτικές δυνάμεις. Ας ελπίσουμε ότι αυτό θα αλλάξει διότι η χώρα χρειάζεται σχέδιο για τη νέα μεγάλη τεχνολογική επανάσταση που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη.