Με ποιον τρόπο λαμβάνουμε επενδυτικές αποφάσεις; Μετράνε οι προηγούμενες αποδόσεις ή, αντίθετα, είναι ένδειξη υψηλού κινδύνου; Ας δούμε μερικούς χρήσιμους κανόνες οι οποίοι επιβεβαιώνονται στο πέρασμα του χρόνου.

5. Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι σημαντικότερη από τις επιστημονικές γνώσεις.
Ας πάρουμε δύο υποθετικούς τύπους επενδυτών. Ο πρώτος είναι ένας ευφυής επιστήμονας με διδακτορικό ο οποίος χρησιμοποιεί τη μόχλευση (δανεισμό) για να κάνει χρηματιστηριακές συναλλαγές αρκετές φορές μέσα στην εβδομάδα προσπαθώντας να αξιοποιήσει τις γνώσεις του ώστε να ξεπεράσει σε απόδοση την αγορά αγοράζοντας και πουλώντας όταν κρίνει πως είναι η κατάλληλη στιγμή. Ο άλλος είναι ένας χωριάτης που δεν πήγε στο πανεπιστήμιο αλλά αποταμιεύει και επενδύει κάθε μήνα μέσα από ένα χαμηλού κόστους fund που παρακολουθεί κι επενδύει σε ένα μετοχικό δείκτη. Δεν τον ενδιαφέρει εάν θα ξεπεράσει σε απόδοση την αγορά, απλά το θέλει το fund να αποτελεί τον πιστό του σύντροφο. Εάν μας ρωτάγανε ποιος θα τα πάει καλύτερα μακροχρόνια, θα στοιχηματίζαμε μακροχρόνια στον δεύτερο. Όπως χαρακτηριστικά λέει ο Γουόρεν Μπάφετ «η επένδυση δεν είναι ένα παιχνίδι όπου ο τύπος με 160 IQ κερδίζει τον άλλο με 130 IQ». Επιτυχημένοι επενδυτές είναι αυτοί που γνωρίζουν τους περιορισμούς τους, παραμένουν ψύχραιμοι και ενεργούν πειθαρχημένα. Κι αυτό δεν είναι κάτι που μετριέται.
6. Να μιλάς για τα χρήματα σου.
Δεν είναι εύκολο πράγμα το να επενδύει κανείς. Γιατί μπορεί να παρασυρθεί από τα συναισθήματα της στιγμής που προκαλεί η επένδυση. Μπορεί να σε κάνει θυμωμένο, νευρικό, φοβισμένο, ενθουσιασμένο και συγχυσμένο. Τις περισσότερες φορές που παίρνουμε αποφάσεις κάτω από το ομιχλώδες τοπίο παρόμοιων συναισθημάτων, κάνουμε πράγματα για τα οποία μετά μετανιώνουμε. Γι’ αυτό και αξίζει να μιλάμε με κάποιον πριν κάνουμε μία μεγάλη κίνηση με τα χρήματα μας. Με έναν φίλο, ένα σύμβουλο, ένα συνάδελφο επενδυτή, απλά συζητείστε αυτό που κάνετε με άλλο κόσμο. Οποιονδήποτε κι αν συναντήσετε θα έχει κάτι να σας διδάξει. Στην χειρότερη περίπτωση, θα σας δώσουν μία συμβουλή με την οποία δεν συμφωνείτε και μπορείτε να αγνοήσετε. Πιο συχνά, θα σας παράσχουν μία προοπτική και θα σας βοηθήσουν να διαμορφώσετε τη σκέψη σας.
7. Τα περισσότερα χρηματοπιστωτικά προβλήματα είναι αποτέλεσμα χρεών.
Η κρίση έφερε πολλά παραδείγματα πολιτών που κέρδιζαν πολλά χρήματα ετησίως, αλλά ξόδευαν πολλά και δανείστηκαν για να συντηρήσουν το επίπεδο ζωής τους. Με τις νέες συνθήκες, αρκετοί από αυτούς δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα. Αντίθετα, άνθρωποι με πολύ μικρότερα εισοδήματα, που ζούσαν πιο μετρημένα και αποταμίευαν δυσκολεύονται λιγότερο σήμερα. Η διαφορά ανάμεσα στους δύο τύπους ανθρώπων είναι ότι ο ένας εκμεταλλεύτηκε το χρέος για να ζήσει πάνω από τις πραγματικές του δυνατότητες, ενώ ο άλλος το απέφυγε αποδεχόμενος ένα ρεαλιστικό επίπεδο διαβίωσης. Το εισόδημα και ο πλούτος δεν είναι τόσο συσχετισμένα όσο πιστεύει ο κόσμος τελικά.
8. Ξέχνα τις περασμένες αποδόσεις.
Είτε πρόκειται για μετοχή είτε για αμοιβαίο κεφάλαιο, ένας από τους χειρότερους αλλά πιο συνήθεις τρόπους να μετρήσεις το δυναμικό μιας επένδυσης είναι να κοιτάξεις τις περασμένες αποδόσεις της. Μία μετοχή που είδε την τιμή της να αυξάνει πολύ τα τελευταία χρόνια δεν μας λέει τίποτα για το που θα πάει τα επόμενα χρόνια. Στην πραγματικότητα επενδύσεις που είχαν εξαιρετική απόδοση στο πρόσφατο παρελθόν θα έπρεπε να αποτελούν κόκκινο πανί, καθώς έχουν μεγάλη πιθανότητα να έχουν υπερτιμηθεί. Κανονικά πρέπει κανείς να αγοράζει μετοχές ή άλλες επενδύσεις που :

- Τις κατανοεί.

- Έχουν κάποιο συγκριτικό πλεονέκτημα.

- Πουλάνε επειδή αξιολογούνται ως ελκυστικές.

Η περασμένη απόδοση δεν θα έπρεπε καθόλου να επηρεάζει την απόφαση ενός επενδυτή.
9. Δεν υπάρχει τέλεια επένδυση.
Ο χρυσός, ο οποίος συχνά αναφέρεται ως ακλόνητος πυλώνας της σταθερότητας, έπεσε σχεδόν 70% την εικοσαετία 1980-2000. Τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα έχασαν 40% της αξίας τους σε σταθερές τιμές από τα τέλη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ως τις αρχές της δεκαετίας του ’80. Οι μετοχές, οι οποίες ήταν η καλύτερη επένδυση το 2000, έπεσαν 40% μέχρι τον Μάρτιο του 2009. Και σήμερα την ίδια τύχη έχει η αγορά ακινήτων. Οι επενδύσεις ενέχουν κινδύνους. Άσχημα πράγματα συμβαίνουν σε όλες τις κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων. Οι αποτιμήσεις ξεφεύγουν από τα πραγματικά όρια, οι βιομηχανίες αλλάζουν, οι μάνατζερς τα κάνουν θάλασσα, οι πολιτικοί λαμβάνουν φοβερές αποφάσεις και τα πράγματα δεν εξελίσσονται πάντα όπως αναμένεται. Η απάντηση-κλειδί σε όλα αυτά είναι η διαφοροποίηση του επενδυτικού χαρτοφυλακίου. Όπως είναι επίσης η υπομονή, το ανοιχτό μυαλό και η ικανότητα να αγνοεί κανείς το πλήθος και την υπερβολή.