Στο τελικό στάδιο πριν από την υπογραφή της βρίσκεται η Υπουργική Απόφαση (ΥΑ) με την οποία το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών παρεμβαίνει στο πρόβλημα των υπερβολικών αυξήσεων στις τιμές αγοράς των πρώτων υλών, που προκαλεί μεγάλη ανησυχία στον κατασκευαστικό κλάδο και σε ορισμένες περιπτώσεις επηρεάζει τη ροή εκτέλεσης των έργων υποδομής.

Η απόφαση του υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, Κώστα Καραμανλή, θα αφορά το σύνολο των Δημοσίων Έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη και ουσιαστικά θα λειτουργεί πυροσβεστικά, απορροφώντας τις υπερβάλλουσες, πέραν του επιχειρηματικού ρίσκου, ανατιμήσεις των τιμών των οικοδομικών υλικών.

Ανά τρίμηνο

Σύμφωνα με στελέχη της κατασκευαστικής αγοράς, η εκτίναξη του κόστους στις υποδομές ποσοστιαία είναι τουλάχιστον 15%, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι η Υπουργική Απόφαση θα κινείται στην περιοχή του (έως) 10%. Όπως επισημαίνεται από τα στελέχη των κατασκευών, το ζητούμενο, πέρα από το ύψος της παρέμβασης που δρομολογείται, είναι η «άσκηση» αυτή (της εξέτασης των τιμών) να επαναλαμβάνεται κάθε τρίμηνο, μέχρι να θεσμοθετηθεί η μόνιμη λύση η οποία βρίσκεται υπό επεξεργασία, ιδιαίτερα αν η άνοδος των τιμών των υλικών συνεχιστεί και το επόμενο διάστημα.

Ειδικότερα η ΥΑ αναμένεται έως το τέλος του έτους, πιθανότατα το πρώτο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου.

Με την Απόφαση θα καθορίζονται συντελεστές αναθεώρησης για έναν σημαντικό αριθμό εργασιών που προσεγγίζει τις 500 και στις οποίες περιλαμβάνονται υλικά των οποίων η υπερβολική αύξηση στην τιμή τους είναι διαπιστωμένη για τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2021, και συγκεκριμένα για τα υλικά χάλυβα, αλουμίνιο, χαλκό, άσφαλτο, ξυλεία, PVC και πολυαιθυλένιο. Θα αφορά όλο το εύρος των κατηγοριών των δημοσίων έργων (οδικά, κτηριακά, λιμενικά, κ.λπ.).

Γνωμοδότηση της ΕΑΑΔ

ΗΣΥ Βάσει πληροφοριών, η ΥΑ έχει σταλεί στην Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ) και στο υπουργείο Υποδομών αναμένουν τη γνωμοδότησή της προκειμένου να ανάψει το πράσινο φως για την υπογραφή της και την άμεση εφαρμογή της. Ο καθορισμός συντελεστών αναθεώρησης αφορά τα πρώτα τρία τρίμηνα του 2021.

Οι υπερβολικές αυξήσεις στις τιμές των πρώτων υλών είναι συνέπεια της πανδημίας και παρατηρούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, επηρεάζοντας σημαντικά στρατηγικούς τομείς της αγοράς, όπως ο κατασκευαστικός κλάδος.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, έρχονται σε μία περίοδο που το αρμόδιο υπουργείο έχει σχεδιάσει και υλοποιεί σταδιακά έργα προϋπολογισμού 13 δισ. ευρώ, σε διαγωνιστική διαδικασία βρίσκεται ένας σημαντικός αριθμός ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα) για κτηριακά έργα του Δημοσίου και σε εξέλιξη είναι η μεγάλη ανάπτυξη του Ελληνικού, που εκτός από κτηριακά περιλαμβάνει και υποδομές.

Είναι προφανές ότι το κόστος των έργων που ξεκινούν ή θα ξεκινήσουν θα είναι αυξημένο, χωρίς πάντως κανείς, στην παρούσα φάση, να μπορεί να εκτιμήσει το ακριβές ύψος της επίδρασης. Θα εξαρτηθεί και από αν οι αυξήσεις των τιμών των υλικών θα συνεχιστούν με τον ίδιο ρυθμό και το 2022, κάτι που όλες οι πλευρές (Δημόσιο και κατασκευαστές) απεύχονται.

Το κόστος για το Δημόσιο

Αναφορικά με το κόστος για το Δημόσιο από την παρέμβαση που επιχειρείται με την ΥΑ είναι επίσης αδύνατον να υπολογιστεί με ακρίβεια. Υποδομές εκτός από το αρμόδιο υπουργείο εκτελούνται από τις Περιφέρειες και τους Δήμους. Και πιθανότατα εκεί εντοπίζεται και το μεγαλύτερο πρόβλημα. Μικρότερα έργα εκτελούνται από τις μικρότερες εταιρείες (πολλές τοπικές ανά την Ελλάδα), οι οποίες συνήθως έχουν περιορισμένη ρευστότητα.

Ο κατασκευαστικός κλάδος, στο μεταξύ, μόλις βγαίνει από μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο, με το κλίμα, πάντως, να έχει αλλάξει, στην προοπτική της εκτέλεσης και πάλι μεσαίων και μεγάλων έργων που έχουν ωριμάσει από το υπουργείο Υποδομών (μεταξύ άλλων, αντιπλημμυρικά, σιδηροδρομικά, ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης, η νέα Περιφερειακή Οδός της Θεσσαλονίκης κ.ά.).

Μάλιστα, στην αγορά γίνεται λόγος για το μεγαλύτερο πρόγραμμα έργων σε σύγκριση ακόμα και με αυτό των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 ή της περιόδου 2004 - 2009 που ξεκίνησαν οι μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι.

Γεγονός είναι επίσης ότι τα 32 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης και μαζί με το ΕΣΠΑ περί τα 70 δισ. ευρώ, σημαντικό τμήμα των οποίων θα κατευθυνθεί σε κάθε είδους κατασκευές, έχουν κινητοποιήσει τον κλάδο.

Επιπλέον, η δυνατότητα μόχλευσης με ιδιωτικούς πόρους αυξάνει τις πιθανότητες για το πέρασμα σε μια αναπτυξιακή πορεία ικανή, ενδεχομένως, να φέρει πίσω και μια φουρνιά αξιόλογων μηχανικών που αναζήτησαν δουλειά στο εξωτερικό τα χρόνια της οικονομικής κρίσης.

Η οριστική ρύθμιση

Για τη μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση του ζητήματος, στο αμέσως επόμενο διάστημα και στο πλαίσιο των πρόσφατα ψηφισμένων ρυθμίσεων που έφερε το υπουργείο Υποδομών με τον Ν.4782/21, για τις δημόσιες συμβάσεις, και συγκεκριμένα με το άρθρο 84, το θέμα των αυξομειώσεων των τιμών των υλικών αλλά και της τιμολόγησης των εργασιών των τεχνικών έργων θα αντιμετωπιστεί μέσω της ίδρυσης της Εταιρείας Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων και Μελετών όπου προβλέπεται και η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα.

Στόχος του υπουργείου είναι η διαδικασία κατά το δυνατό να τυποποιηθεί αποτυπώνοντας με ρεαλιστικό τρόπο στις τιμές των εργασιών των δημοσίων έργων τις τρέχουσες τιμές της αγοράς. Με λίγα λόγια, οι τιμές να διαμορφώνονται με βάση τα όσα ισχύουν στην αγορά σε πραγματικό χρόνο. Έτσι, θα εξορθολογιστεί το κοστολόγιο μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών έργων. 

«Βόμβα» στην ανάπτυξη των κατασκευών

Η συνεχής αύξηση των τιμών άρχισε να επιδρά στις εργασίες ήδη από τις αρχές του 2021, απειλώντας το εγχείρημα της δυναμικής ανάπτυξης των κατασκευών. Τον κίνδυνο αναγνώρισε άμεσα η πολιτική ηγεσία του υπουργείου, με τον υφυπουργό Υποδομών Γιώργο Καραγιάννη να σχολιάζει μιλώντας στη «Ν» ότι «έχουμε πάντα ανοιχτά τα αυτιά μας στην αγορά και ακούμε τις ανησυχίες της, προσπαθώντας πάντα να δίνουμε άμεσες λύσεις που να επιτρέπουν την ολοκλήρωση των έργων, έχοντας ως γνώμονα το δημόσιο συμφέρον».

Επιβεβαίωσε ότι «σύντομα θα ανακοινώσουμε συντελεστές αναθεώρησης για εργασίες που επηρεάζονται άμεσα από τη συνεχιζόμενη αυξητική τάση των τιμών των υλικών που δημιουργεί ανασφάλεια στον κατασκευαστικό κλάδο για την εξέλιξη των έργων». Υπογράμμισε επίσης την αποφασιστικότητα του υπουργείου Υποδομών να δημιουργήσει τις συνθήκες εκείνες που θα επιτρέψουν την επιστροφή των νέων μηχανικών, «οι οποίοι το προηγούμενο διάστημα είχαν στραφεί στο εξωτερικό αναζητώντας θέσεις εργασίας». «Σκοπός μας είναι να δημιουργούμε αλλά και να διασφαλίσουμε την κατασκευή των έργων χωρίς καμία έκπτωση στην ποιότητα» πρόσθεσε ο κ. Καραγιάννης.

Αρωγή από τον ιδιωτικό τομέα

Με την αρωγή του ιδιωτικού τομέα και συγκεκριμένα εταιρειών συμβούλων επί των τεχνικών έργων θα προχωρήσει το επόμενο διάστημα το υπουργείο Υποδομών το πρόγραμμα έργων που έχει σχεδιάσει.

Η κίνηση αυτή κρίθηκε αναγκαία λόγω του όγκου των έργων που βρίσκονται σε διάφορα στάδια προετοιμασίας και υλοποίησης και εντάσσεται στην προσπάθεια να επιταχυνθούν οι διαδικασίες, με δεδομένο ότι οι ανθρώπινοι πόροι του υπουργείου δεν επαρκούν.

Η διαγωνιστική διαδικασία για την επιλογή 3 συμβούλων είναι στο τελικό στάδιο, με τη σχετική σύμβαση να βρίσκεται προς έγκριση στο Ελεγκτικό Συνέδριο.

Οι οικονομικοί φορείς που θα συμμετέχουν στη Συμφωνία Πλαίσιο είναι: 1. ΣΑΛΦΩ και Συνεργάτες Α.Ε. Σύμβουλοι Διαχείρισης και Τεχνικών Έργων. 2. PLANET Α.Ε. Παροχής Συμβουλευτικών Υπηρεσιών. 3. HILL International N.V. - ΝΑΜΑ Σύμβουλοι Μηχανικοί και Μελετητές ΑΕ - CONCEPT Σύμβουλοι Μηχανικοί ΑΕ - LDK Σύμβουλοι Μηχανικοί ΑΕ - TREK Αναπτυξιακών Υποδομών και Υπηρεσιών ΑΕ - Σαμαράς & Συνεργάτες ΑΕ Μελετών και Συμβούλων.

Ο συνολικός προϋπολογισμός της Συμφωνίας Πλαίσιο με το δικαίωμα προαίρεσης από πλευράς αναθέτουσας αρχής ανέρχεται στο ποσό των 46,5 εκατ. ευρώ συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 24% και η διάρκεια της σύμβασης είναι 48 μήνες. Το αντικείμενο της Συμφωνίας Πλαίσιο συνίσταται στην παροχή εξειδικευμένων συμβουλευτικών υπηρεσιών υποστήριξης (τεχνικής και διοικητικής) προς το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών για τον σχεδιασμό, την προετοιμασία των διαγωνισμών των νέων έργων και την επίβλεψη της κατασκευής τους.

Αναλυτικότερα, περιλαμβάνει τις παρακάτω ομάδες υπηρεσιών: 1. Προεργασία - Ιεράρχηση και υποβοήθηση για τον Στρατηγικό Σχεδιασμό Νέων Έργων. 2. Υποστήριξη στη δημοπράτηση, ανάθεση και παρακολούθηση της εκπόνησης Μελετών. 3. Υποστήριξη στην εξασφάλιση και διαχείριση της χρηματοδότησης. 4. Υποστήριξη στη δημοπράτηση και ανάθεση Συμβάσεων Δημοσίων Έργων, Παραχώρησης και ΣΔΙΤ. 5. Υποβοήθηση στην επίβλεψη έργων. 6. Υποβολή Εκθέσεων Παρακολούθησης της Εκτέλεσης του Προγράμματος στο επίπεδο της Γ.Γ. Υποδομών.