«Πριν από λίγα χρόνια συμμετείχαμε ως εκθέτες σε μια μεγάλη έκθεση στη Γερμανία. Ήρθε λοιπόν στο περίπτερό μας ένας Έλληνας, τριαντάρης, ο οποίος είχε μεταναστεύσει από την Ελλάδα το 2015-2016, για να εργαστεί σε μια γερμανική επιχείρηση. Καθώς συζητούσαμε, μου είπε: "Αν φέρω ένα ακόμα άτομο για να δουλέψει στην εταιρεία όπου εργάζομαι, θα λάβω -εφάπαξ- ως ανταμοιβή ποσό ίσο με το 50% του μισθού του. Αν δε, αυτό το άτομο μείνει στην εταιρεία για τουλάχιστον έξι μήνες και η πορεία του αξιολογηθεί θετικά, θα λάβω ως ανταμοιβή -πάλι εφάπαξ- ποσό ίσο με άλλο 50% του μισθού του"»: με τη φράση αυτή, καινοτόμος Βορειοελλαδίτης επιχειρηματίας περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ αυτό που συμβαίνει εδώ τα τελευταία χρόνια σε μια αγορά εργασίας, όπου το ανθρώπινο ταλέντο δεν περισσεύει, η προσφορά είναι μικρή και η ζήτηση πολύ μεγάλη, και οι επιχειρήσεις σκαρφίζονται κάθε είδους κίνητρο, ώστε να προσελκύσουν και να κρατήσουν τους εργαζομένους που «θα κάνουν τη διαφορά».

Ο ανταγωνισμός για τους εργαζόμενους υψηλής στάθμης είναι πολύ εντατικός και αυτό συχνά πλήττει την παραγωγή καινοτομίας εντός Ελλάδας, σε μια εποχή που η 4η βιομηχανική επανάσταση απαιτεί μεγάλες ταχύτητες: πρώτον, οι μικρές και μεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις πληροφορικής δεν έχουν όσους υψηλά εξειδικευμένους εργαζόμενους θα ήθελαν, καθώς παρότι μισθοί και κίνητρα στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, πολλά στελέχη πληροφορικής με υψηλή εξειδίκευση είτε μεταναστεύουν (αν κι εσχάτως παρατηρείται τάση αναστροφής του brain drain) είτε επιλέγουν να εργαστούν για ξένες πολυεθνικές εντός της χώρας.

Δεύτερον, όταν δεν υπάρχει το απαιτούμενο ανθρώπινο ταλέντο, πολλές εταιρείες μοιραία δεν μπορούν να προσφέρουν στους πελάτες τους το βέλτιστο προϊόν ή υπηρεσία. Έτσι, πολλές καινοτόμες ελληνικές βιομηχανίες, που ζητούν τη συνδρομή ελληνικών επιχειρήσεων πληροφορικής, για να αναπτύξουν περαιτέρω τις καινοτομίες τους στον χώρο των τεχνολογιών της 4ης βιομηχανικής επανάστασης ή να τις εντάξουν στην παραγωγή τους, δυσκολεύονται ή και αδυνατούν να βρουν συνεργάτες εντός των συνόρων. Ως αποτέλεσμα, αναγκάζονται συχνά να αποταθούν σε εταιρείες του εξωτερικού, με ελάχιστες τις εξαιρέσεις ελληνικών εταιρειών, οι οποίες όχι απλά εξυπηρετούν την ελληνική βιομηχανία, αλλά επιπλέον στηρίζουν από την Ελλάδα ακόμα και εταιρείες- παγκόσμιους κολοσσούς όπως η «Tesla». Τρίτον, ελλείψει έμπειρων στελεχών, που έχουν γνώση της αρχιτεκτονικής δομής του ψηφιακού μετασχηματισμού, πολλές επιχειρήσεις, ιδίως μικρές, συχνά βάζουν το «κάρο μπροστά από το άλογο», προσλαμβάνοντας άπειρους προγραμματιστές, η δουλειά των οποίων είναι όμως να γράφουν κώδικα -και όχι να μετασχηματίζουν τις διαδικασίες της επιχείρησης, ώστε αυτή να περάσει πράγματι στον ψηφιακό κόσμο.

Τα παραπάνω προκύπτουν από συνομιλίες που είχε το ΑΠΕ-ΜΠΕ με επιχειρηματίες της Βόρειας Ελλάδας, σε μια προσπάθεια να «χαρτογραφήσει» την κατάσταση και τις προκλήσεις.

Δ.Λακασάς, CEO Olympia Electronics: Τεράστιο το κενό στο «Industry 4.0» σε εργαζόμενους και εταιρείες

«Αυτή τη στιγμή η ελληνική βιομηχανία χρειάζεται δύο πράγματα: ψηφιακό μετασχηματισμό και εφαρμογή ρομποτικής και άλλων τεχνολογιών της 4ης βιομηχανικής επανάστασης στην παραγωγή. Είτε το δούμε σε επίπεδο εταιρειών είτε σε επίπεδο εργαζομένων, υπάρχει τεράστιο κενό στην ελληνική αγορά πάνω στο «Industry 4.0» (τεχνολογίες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης). Πρώτον, οι εργαζόμενοι δεν επαρκούν κι αυτό μεταφράζεται σε ανεπάρκεια και στον τρόπο που λειτουργούν οι επιχειρήσεις. Επειδή η ζήτηση εργαζομένων είναι πολύ μεγαλύτερη από την προσφορά, ο ένας τούς κλέβει από τον άλλο. Γίνεται αυτή τη στιγμή ένα τεράστιο rotation εργαζομένων σε εταιρείες πληροφορικής- επικοινωνιών και ρομποτικής και αυτό συχνά μεταφράζεται σε αστάθεια και έλλειψη αποτελεσμάτων για τις εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες και προϊόντα Industry 4.0, γιατί όταν έχεις και εκπαιδεύεις έναν εργαζόμενο μόνο έξι ή εννιά μήνες και μετά φύγει, το αποτέλεσμα στη λειτουργία σου και στις υπηρεσίες που προσφέρεις προς τα έξω είναι προφανές» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καινοτόμος επιχειρηματίας Δημήτρης Λακασάς, CEO της Olympia Electronics AE, η οποία αποτελεί τη μεγαλύτερη αμιγώς ελληνική παραγωγική μονάδα ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας, έχοντας εγκαταστήσει προϊόντα της στις πιο απαιτητικές αγορές του πλανήτη.

Κατά τον κ.Λακασά, οι απολαβές των εξειδικευμένων και έμπειρων εργαζομένων στον χώρο της πληροφορικής έχουν εκτοξευτεί σε σχέση με πέντε χρόνια πριν, αφού είναι πλέον διπλάσιες ή και τριπλάσιες σε σύγκριση με το 2015, ενώ παράλληλα υπάρχουν και πολλά επιπλέον κίνητρα, όπως ευέλικτα ωράρια ή ασφαλιστικά συμβόλαια. «Τα στελέχη πληροφορικής απολαμβάνουν σήμερα τα σημαντικότερα κίνητρα, παρόλα αυτά δεν είναι πάντα εύκολο να τα κρατήσεις» παρατηρεί, ενώ ερωτηθείς αν η Ελλάδα θα μπορούσε να προσελκύσει εργαζόμενους αντίστοιχων προσόντων από τα Βαλκάνια, απαντά πως ούτε αυτό είναι εύκολο, γιατί κι οι υπόλοιποι υψηλά καταρτισμένοι Βαλκάνιοι έχουν μεταναστεύσει στη Βρετανία, τη Γερμανία και πάρα πολλοί στην Ολλανδία.

Αν και τα κίνητρα προς τους εργαζομένους μπορούν να βοηθήσουν στην παραμονή τους στην Ελλάδα, το πρόβλημα μάλλον θεραπεύεται με μακροπρόθεσμες λύσεις, που αφορούν όχι μόνο την παροχή περισσότερων προνομίων, αλλά και τον ανασχηματισμό των προτεραιοτήτων του εκπαιδευτικού συστήματος: «Έχουμε υψηλή ανεργία στην Ελλάδα, αλλά παρόλα αυτά συνεχίζουμε να παράγουμε φιλόλογους, μαθηματικούς και γυμναστές, πολλοί από τους οποίους θα εργάζονται ως σερβιτόροι μέχρι να έρθει η ώρα να διοριστούν στα 50 τους. Χρειάζεται ενημέρωση σε γυμνάσια και λύκεια, περισσότερα τμήματα στον χώρο της πληροφορικής, γενικά ανασχεδιασμός της εκπαίδευσης» λέει.

Ο μεγαλύτερος εχθρός της καινοτομίας, προσθέτει, είναι η γραφειοκρατία και αυτή τη νικάει ένα πράγμα: ο ψηφιακός μετασχηματισμός. «Ψηφιακός μετασχηματισμός σημαίνει ότι έχω όλα τα Δεδομένα τη στιγμή που τα χρειάζομαι, ώστε να κινηθώ σαν τη βασίλισσα στο σκάκι, προς πάσα κατεύθυνση. Όταν δεν έχω αλλάξει κάποια πράγματα σε επίπεδο γραφειοκρατίας και ενδοεταιρικής νοοτροπίας, ακόμα και μια ομάδα που έχει ιδέες και πατέντες, θα προσκρούσει στο δύσκαπτο σύστημα, το οποίο θα βγάλει την καινοτομία έξω από την επιχείρηση, σαν να είναι ξένο σώμα. Η καινοτομία ευδοκιμεί όταν υπάρχουν έξυπνα δομημένες αρχές και διαδικασίες στην επιχείρηση, που είναι πλήρως λειτουργικές και επιτρέπουν τη λήψη γρήγορων αποφάσεων» καταλήγει.

Αλ.Δούφος, CEO Logismos: Αισιοδοξία ότι η αγορά μεσοπρόθεσμα θα ισορροπήσει 

'Ενδεια εξειδικευμένων εργαζομένων, διαπιστώνει και ο Αλέξανδρος Δούφος, αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εισηγμενης εταιρείας «Logismos AE», η οποία έχει κλείσει 50 χρόνια λειτουργίας και είναι κατά το 50% εξαγωγική, προσφέροντας υπηρεσίες πληροφορικής σε 40 χώρες και εξυπηρετώντας -κατά το άλλο 50%- μεγάλες βιομηχανίες και εκπαιδευτικά ιδρύματα. Κάθε χρόνο η εταιρία προσλαμβάνει νέους επιστήμονες από τις ιδιωτικές σχολές και τα δημόσια πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια επενδύει κατά μέσο όρο δύο χρόνια στην εσωτερική εκπαίδευσή τους, μέχρι να είναι σε θέση να ενσωματωθούν πλήρως στην ομάδα των προγραμματιστών της.

Όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ.Δούφος, σήμερα υπάρχει πράγματι μεγάλη ζήτηση εργαζομένων στην αγορά της πληροφορικής, αλλά όχι αρκετή προσφορά, και παρόλο που υφίστανται αξιόλογες σχετικές σχολές και τμήματα σε ιδιωτικά και δημόσια πανεπιστήμια, αυτά θα πρέπει γίνουν πολύ περισσότερα. «Πρέπει, πρώτα οι γονείς και στη συνέχεια τα παιδιά, να καταλάβουν ότι οι παραδοσιακές σπουδές στη νομική, τη φιλολογία ή τα οικονομικά, δεν αποτελούν το ίδιο σημαντικά εφόδια για έναν νέο, όπως πριν 30 χρόνια. Αντίθετα, καθώς η πληροφορική και η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση έχουν εισέλθει σε όλα τα επαγγέλματα και σε όλη την καθημερινότητά μας, ένας απόφοιτος πληροφορικής δεν είναι απαραίτητο να γίνει "προγραμματιστής" όταν αποφοιτήσει, καθότι θα μπορεί να ενσωματωθεί ως αναλυτής σε όποιον χώρο επιλέξει να συνεχίσει τη σταδιοδρομία του» σημειώνει.

Ο Αλέξανδρος Δούφος υπογραμμίζει ακόμα πως θεωρεί ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στον τρόπο ενίσχυσης των μεσαίων επιχειρήσεων πληροφορικής μέσω αναπτυξιακών και επενδυτικών νόμων: «μια παραδοσιακή βιομηχανία, η οποία θα επενδύσει κυρίως σε νέο μηχανολογικό εξοπλισμό και σε νέες κτηριακές εγκαταστάσεις, μπορεί να εντάξει την επένδυσή της αυτή σε κάποιο από τα παραπάνω προγράμματα χρηματοδότησης. Αντίθετα, μια εταιρία πληροφορικής, που επενδύει 100% στο ανθρώπινο δυναμικό της, δεν μπορεί σήμερα να ενισχυθεί για ένα επιχειρηματικό σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο θα μία ομάδα υφιστάμενων και νέων στελεχών θα εργαστεί για μια συγκεκριμένη περίοδο, ώστε να δημιουργήσει ένα νέο καινοτόμο λογισμικό».

Επισημαίνει, πάντως, πως είναι πολύ αισιόδοξος και πιστεύει ότι «πολύ σύντομα θα βρεθεί η λύση στο πρόβλημα αυτό, ενώ παρά το "ταρακούνημα", που γίνεται τα τελευταία δύο χρόνια στην αγορά εργασίας στον χώρο της πληροφορικής, μεσοπρόθεσμα θα επέλθει η ισορροπία».

Γ.Μυλωνάς, CEO Ομίλου Alumil: Στον διεθνή ανταγωνισμό ή κινείσαι στην κορυφή ή σε τρώει το σκοτάδι 

«Ο κόσμος θεωρεί ότι οι ελληνικές βιομηχανίες δεν είναι τόσο εξοικειωμένες με τα εργαλεία της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Θα τους διαψεύσω. Πολλές βιομηχανίες που γνωρίζω, έχουν προχωρήσει πολύ πιο μπροστά απ' το να χρησιμοποιούν απλά κάποιες καινούργιες τεχνολογίες. Έχουν φτάσει βαθύτερα, κι αυτά που είναι περισσότερο αυτοματισμοί ή ρομποτικές διαχειρίσεις πρώτου σταδίου, τα έχουν ξεπεράσει εδώ και καιρό. Η ελληνική αγορά βέβαια, έχει έλλειψη από επιχειρήσεις πληροφορικής, που να μπορούν να στηρίξουν τη βιομηχανία» σημείωσε ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Αlumil, Γιώργος Μυλωνάς, μιλώντας πρόσφατα στην εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου του Δ.Λακασά, «Ανθρωπος 4.0».

Πρόσθεσε πως αυτή τη στιγμή οι καινοτόμες ελληνικές βιομηχανίες βρίσκονται στο στάδιο που προσπαθούν να δημιουργήσουν μοντέλα, τα οποία στηρίζονται περισσότερο στην Τεχνητή Νοημοσύνη και επιτυγχάνουν σημαντικά αποτελέσματα σε επίπεδο προγραμματισμού, επικοινωνίας, προβλέψεων κτλ. «Πολλές βιομηχανίες τα κάνουν αυτά, αλλά δυστυχώς στηρίζονται σε γνώσεις του εξωτερικού, γιατί δεν υπάρχουν ελληνικές εταιρείες πληροφορικής να τους τα δώσουν. Υπάρχουν παραδείγματα που είναι τρομαχτικές εξαιρέσεις, εξαιρέσεις που μας κάνουν να αισθανόμαστε ότι στο μέλλον θα μπορούμε ως ελληνικές βιομηχανίες να πάμε πιο μπροστά και από τους άλλους. Τελευταία ανακαλύψαμε δύο-τρεις τέτοιες εταιρείες, που κάνουν φοβερά πρότζεκτ. Μια που συνεργαζόμαστε στην Πάτρα έκανε δουλειά στην "Tesla". Το πρόβλημα είναι ότι αργεί πολύ να υποστηριχθεί η ελληνική βιομηχανία, συνεχώς καταφεύγουμε στο εξωτερικό, για να βρούμε τέτοιες επιχειρήσεις» εξήγησε.

Η ανάγκη στήριξης της ελληνικής βιομηχανίας σε αυτά τα πεδία, είπε, είναι πράγμα που το σύστημα δεν το αντιλαμβάνεται. «Αν πας στην τράπεζα και πεις "θέλω να κάνω μια επένδυση που θα με βοηθήσει να επικοινωνώ μέσα στο εργοστάσιο με τα διάφορα στάδια της παραγωγής" και η τράπεζα σου απαντήσει "πόσο κάνει;" και τελικά δεν σε χρηματοδοτήσει, φτάνεις στο σημείο που, αν μπορείς να το κάνεις μόνος σου εσύ, ΟΚ. Αλλά η Ελλάδα είναι λαβωμένη από μια δεκαετή κρίση κι αυτοί οι νεωτερισμοί θέλουν υποστήριξη κι αυτό περιμένουμε να δούμε πώς θα συμβεί στο επόμενο διάστημα. Στη βιομηχανία, επειδή ειναι εκτεθειμένη στον διεθνή ανταγωνισμό, τα πράγματα δεν είναι αστεία. Ή κινείσαι στην κορυφή ή σε τρώει το σκοτάδι. Δεν μπορείς πια να πεις ότι κινείσαι σε τοπικό επίπεδο. Για να κάνεις εξοικονόμηση πόρων, πρέπει εκ των πραγμάτων να χρησιμοποιήσεις όλες αυτές τις τεχνολογίες. Διότι αν εγώ κατορθώσω να εξυπηρετώ έναν προμηθευτή μου, επειδή βλέπω τις ανάγκες του στο κομπιούτερ μου, επειδή βλέπω τι γίνεται στην παραγωγή και τις αποθήκες, είναι πολύ διαφορετικό, μπορώ να κάνω καλύτερο προγραμματισμό» υπογράμμισε ο κ.Μυλωνάς και συμπλήρωσε: «Δεν μπορεί και δεν είναι λογικό ως ελληνικές βιομηχανίες να στηριζόμαστε σήμερα σε λίγο εργατικό δυναμικό, που λιγοστεύει συνέχεια και εκεί που η ανεργία στην Ελλάδα είναι σε κάποιες περιοχές 40% και αλλού 50%, εμείς να μην έχουμε εργαζόμενους να δουλέψουμε». Αναφέρθηκε μάλιστα στα εκπαιδευτικά προγράμματα του «τρέχει» η Αλουμύλ για την εξέλιξη των εργαζομένων, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία και στην Alumil Academy._