Για κάποιες από τις νεοφυείς επιχειρήσεις στην Ελλάδα, το πανδημικό 2020 ήταν καταστροφικό. Ακόμα και σχεδόν ολοκληρωμένες επενδυτικές συμφωνίες, για τις οποίες είχαν «πέσει» οι πρώτες υπογραφές, ακυρώθηκαν σε κάποιες περιπτώσεις, όταν χτύπησε το πρώτο κύμα της Covid-19. Οι ξένοι επενδυτές, που με τόσο κόπο βρέθηκαν, έκαναν πίσω. 

Για άλλες, το 2020 ήταν -χάρη και στην πανδημία- έτος ανέλπιστης επιτάχυνσης. Στην περίπτωσή τους η απόσταση λόγω των lockdown ήταν μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος: ο λόγος για νεοφυείς επιχειρήσεις (startups) με υπηρεσίες που στηρίζουν την τηλεργασία, την τηλεκπαίδευση και το ηλεκτρονικό εμπόριο.

Το ΑΠΕ-ΜΠΕ συνομίλησε για το άγχος του να είσαι startuper εν μέσω πανδημίας με τον Δημήτρη Κουρτέση και τον Νίκο Τσονιώτη, συνιδρυτές -μαζί με τον Στέφανο Τσιακμάκη- της Ideas Forward, η οποία μπήκε στην αφετηρία πρόπερσι, με στόχο να δημιουργήσει το πρώτο «venture studio» για τεχνολογικές startups στη Θεσσαλονίκη. Οι τρεις τους είναι επίσης startup coaches («προπονητές» νεοφυών επιχειρήσεων) στο OK!Thess, τον μεγαλύτερο επιταχυντή startups και κόμβο καινοτομίας στη Β.Ελλάδα.

Μειωμένες οι επενδύσεις σε startups από ελληνικά funds, αυξημένες από τους ξένους. Εξαγορές- ρεκόρ

«Το 2020 είδαμε λιγότερες επενδύσεις σε ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις από ελληνικά Venture Capital funds. Ο αριθμός των εταιρειών που σήκωσαν κεφάλαια μειώθηκε κατά ένα τρίτο (από 48 το 2019 σε 30 πέρυσι, σύμφωνα με μελέτη του Found.ation)», σημειώνει ο Δημήτρης Κουρτέσης και προσθέτει ότι «οι νεοφυείς επιχειρήσεις που αντιμετώπισαν το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι αυτές που βρίσκονται σε αρχικό στάδιο, σαφώς λόγω αυξημένου ρίσκου». 

Όπως λέει, υπήρξαν περιπτώσεις ελληνικών startup, όπου σχεδόν ολοκληρωμένες επενδυτικές συμφωνίες (με υπογεγραμμένο «term sheet») ακυρώθηκαν, όταν χτύπησε το πρώτο κύμα της πανδημίας, γιατί κάποιοι επενδυτές από το εξωτερικό φοβήθηκαν να προχωρήσουν. 
Ωστόσο, την ίδια ώρα, οι επενδύσεις από ξένα funds σε ελληνικές startup αυξήθηκαν πέρυσι σημαντικά. «Επίσης είδαμε τον μεγαλύτερο αριθμό εξαγορών startup ελληνικών συμφερόντων μέχρι σήμερα (Instashop, Softomotive, Think Silicon, PushMe, Blendo, Adveos). Αυτά δείχνουν ότι το οικοσύστημα μας δημιουργεί όλο και μεγαλύτερη αξία», παρατηρεί ο κ. Κουρτέσης.

Οι δύο όψεις του νομίσματος για τις startup στον τουρισμό

Τι γίνεται με τις Startup που ξεκινούσαν με τις καλύτερες προοπτικές, αλλά το αντικείμενό τους ήταν σε κλάδο που «κατατροπώθηκε» από την πανδημία; «Όπως σε όλες τις χώρες, ακόμη πιο έντονα στην Ελλάδα, το τουριστικό προϊόν είχε μεγάλο πλήγμα. Αντίστοιχο ήταν και το πλήγμα στις ελληνικές startup που βασίζονταν στην εισροή τουριστών», εξηγεί ο Νίκος Τσονιώτης και συμπληρώνει πως, παρόλα αυτά, καλά τοποθετημένες startup του ίδιου κλάδου, με διαφορετικό επιχειρηματικό μοντέλο, όπως οι λύσεις συλλογής και ανάλυσης δεδομένων, μπόρεσαν κι εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία να διευρύνουν τις επαφές τους και να επιδείξουν το προϊόν τους, που θα παραμείνει αναγκαίο μετά την πανδημία. Ένα παράδειγμα είναι η«GuestFlip», που εξαγοράστηκε από την «Travelbook Group», αναφέρει. 

Ο Δημήτρης Κουρτέσης παρατηρεί πως ώριμες ελληνικές startup στους κλάδους της διαμονής και της μετακίνησης, με εξαιρετική πορεία πριν από την πανδημία, όπως οι «Blueground» και «Welcome Pickups», αναγκάστηκαν -λόγω της πανδημίας- να μειώσουν προσωπικό και να κάνουν προσαρμογές στο επιχειρηματικό τους μοντέλο. «Νέες ελληνικές startup στους ίδιους κλάδους δεν είχαν καν αυτή την επιλογή», επισημαίνει.

Καβαλώντας το μεγάλο κύμα

Αν το κύμα της πανδημίας σάρωσε πολλές startups, για άλλες ήταν το μέσο για να βρεθούν πιο μπροστά πολύ πιο γρήγορα. «Επιχειρήσεις σε τομείς όπου η απόσταση είναι μέρος της λύσης και όχι μέρος του προβλήματος επιταχύνθηκαν ανέλπιστα. Παράδειγμα, ελληνικές startups με υπηρεσίες που υποστηρίζουν την τηλεργασία (Geekbot), την τηλεκπαίδευση (Epignosis, Schoox, LearnWorlds) και το ηλεκτρονικό εμπόριο (Skroutz)», σημειώνει ο κ. Κουρτέσης.

Ο Νίκος Τσονιώτης παρατηρεί πως κατεγράφη πολλή δραστηριότητα από startups στην ιατρική τεχνολογία και βιοτεχνολογία. «Κάποιες spin-off (σ.σ. εταιρείες τεχνοβλαστοί) έκαναν το πρώτο βήμα προς την αγορά, όπως η "EnzyQuest" που έλαβε χρηματοδότηση για την πιστοποίηση/ παραγωγή διαγνωστικών τεστ για τον κορονοϊό» σημειώνει και προσθέτει πως και ο τομέας της αγροτεχνολογίας και αγροδιατροφής είχε επίσης έντονα σημάδια δραστηριότητας. 

«Ξεκίνησαν εν μέσω πανδημίας νέες προσπάθειες όπως η "Agro-U", που έφερε σε επαφή αγρότες με χιλιάδες νέους εργαζόμενους (συχνά ανέργους από τον κλάδο του τουρισμού) και προβλήθηκε από την "Google" ως success story, ενώ η "Better Origin" έλαβε νέο γύρο χρηματοδότησης» επισημαίνει.

Και τώρα, τι κάνουμε;

Τι μπορούν να κάνουν σήμερα οι startups, που θέλουν να ενισχύσουν τις πιθανότητες επιβίωσής τους; «Σίγουρα δεν μένουμε σε αδράνεια», υπογραμμίζει ο Δημήτρης Κουρτέσης. Κάποιες ελληνικές startup όπως η «EnzyQuest», σημειώνει, δημιούργησαν νέα προϊόντα για την καταπολέμηση του κορονοϊού. Άλλες εφάρμοσαν την τεχνολογία τους σε νέο επιχειρηματικό μοντέλο, όπως η «ComeTogether» για τα ψηφιακά διαβατήρια υγείας. Κάποιες άλλες εντόπισαν νέες ευκαιρίες, όπως οι ζωντανές ψηφιακές περιηγήσεις στην Ελλάδα από τη «Live Virtual Tours».

«Έχει ειπωθεί τόσες φορές αλλά είναι αλήθεια: Κάθε κρίση γεννά ανάγκες που γεννούν νέες ευκαιρίες. ‘Όλες οι πρόσφατες οικονομικές κρίσεις αποτέλεσαν αφορμή για νέες υπηρεσίες, νέα προϊόντα, νέες επιχειρήσεις, που παράγουν αξία για την κοινωνία και τους δημιουργούς τους. Ο τρόπος σκέψης που χαρακτηρίζει τις καινοτόμες startups είναι μεθοδική δουλειά για να ανακαλύψουμε νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες και γρήγορος πειραματισμός για να τις επιβεβαιώσουμε ή αναθεωρήσουμε», λέει.

Η γρήγορη αντίδραση της «μαγιάς» των νέων επιχειρηματιών

Ο Νίκος Τσονιώτης παρατηρεί πως «ένα πράγμα για το οποίο μπορούμε να είμαστε όλοι περήφανοι είναι πόσο γρήγορα αυτή η μαγιά νέων επιχειρηματιών και γενικότερα του startup οικοσυστήματος αντέδρασε και συνέβαλε -τις περισσότερες φορές αφιλοκερδώς- στη δημιουργία πρακτικών λύσεων εν μέσω πανδημίας».

Χαρακτηριστικά αναφέρει πως η «isMOOD» συνεργάστηκε στενά με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) για την οπτικοποίηση/ανάλυση των δεδομένων εξέλιξης της πανδημίας, ενώ η «Booking Clinic» διέθεσε γρήγορα λύση τηλεϊατρικής, σε συνεργασία με φορείς και δήμους.

Ένα σημαντικό παράδειγμα είναι, υπενθυμίζει, η εθελοντική δράση «COVID-19 Response Greece». «Ξεκίνησε μέσα από την κοινότητα ιδρυτών startups του OK!Thess, στηρίχθηκε από την "Ideas Forward" και από startups όπως η "AidPlex" και η "Project Veltio", από επιχειρηματίες στο οικοσύστημα της Θεσσαλονίκης, αλλά και από εθελοντές. Η εθελοντική δράση κατάφερε, μεταξύ άλλων, να διαθέσει πάνω από 60.000 ασπίδες προσώπου σε υγειονομικές δομές σε όλη την Ελλάδα μέσα σε ελάχιστο χρόνο, αλλά και σε συνεργασία με το ΑΠΘ και το ΕΚΠΑ να προσφέρει μια αξιόπιστη βάση ανοικτών δεδομένων για την εξάπλωση της COVID-19 στην Ελλάδα», καταλήγει._