Την υποχρέωση να καλύψουν το 30% των φετινών ατομικών πραγματικών εισοδημάτων τους με ηλεκτρονικές πληρωμές δαπανών για αγορές αγαθών και λήψη υπηρεσιών έχουν εκατομμύρια φορολογούμενοι που κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους απέκτησαν εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις, επιχειρηματικές δραστηριότητες και εκμετάλλευση ακινήτων. Αν δεν το πράξουν, θα κληθούν να καταβάλουν το 2022, με τα εκκαθαριστικά των δηλώσεων φόρου εισοδήματος για το 2021, επιπλέον φόρο ίσο με το 22% της ακάλυπτης διαφοράς. 

Π.χ. εάν ένας φορολογούμενος του οποίου το ετήσιο εισόδημα έτους 2021 ανέρχεται σε 30.000 ευρώ πραγματοποιήσει ολόκληρο το 2021 ηλεκτρονικές πληρωμές δαπανών συνολικού ύψους 6.000 ευρώ, οι οποίες αντιστοιχούν στο 20% του ετήσιου εισοδήματός του, θα κληθεί να πληρώσει επιπλέον φόρο 22% επί του ακάλυπτου 10% του ετήσιου εισοδήματός του, δηλαδή ένα ποσό της τάξεως των 660 ευρώ (22% Χ 10% Χ 30.000 ευρώ). Θα πληρώσει δηλαδή φόρο 22% επί της διαφοράς μεταξύ του 20% του εισοδήματός του, το οποίο κάλυψε, και του 30%, το οποίο έπρεπε να έχει καλύψει.

Η υποχρέωση κάλυψης ποσοστού 30% του ετήσιου πραγματικού εισοδήματος με ηλεκτρονικές πληρωμές δαπανών (μέσω πιστωτικών ή χρεωστικών ή προπληρωμένων καρτών ή μέσω e-banking) νομοθετήθηκε το 2019 και τροποποιήθηκε προσωρινά για το φορολογικό έτος 2020, προκειμένου να εξαιρεθούν πλήρως όσοι φορολογούμενοι επλήγησαν οικονομικά από την επιδημία του κορονοϊού κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, αλλά και να  επιβαρυνθούν με ποινή μικρότερη του 22% οι υπόλοιποι μη εξαιρεθέντες που δεν κατάφεραν να καλύψουν το 30%. 

Στο τρέχον φορολογικό έτος όμως επανήλθε κανονικά σε πλήρη ισχύ. Ως εκ τούτου οι φορολογούμενοι που έχουν αυτή την υποχρέωση θα πρέπει να φροντίσουν να καλύψουν έως τις 31-12-2021 τα ποσά που απομένουν μέχρι οι ηλεκτρονικά εξοφληθείσες δαπάνες τους για αγορές αγαθών και λήψη υπηρεσιών να φθάσουν το 30% επί των εκτιμώμενων ποσών ετήσιου εισοδήματος για το 2021. 

Εξαίρεση από τον κανόνα του 30% ισχύει για ορισμένες ειδικές περιπτώσεις φορολογουμένων που είναι υπερχρεωμένοι. Οι φορολογούμενοι αυτοί θα πρέπει να καλύψουν μικρότερα ποσοστά, της τάξεως του 20% ή και χαμηλότερα. 

Για φορολογούμενους που ανήκουν σε ορισμένες ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι, οι ανάπηροι και μακροχρονίως νοσηλευόμενοι, καθώς και για ορισμένες άλλες ομάδες πολιτών ισχύει πλήρης εξαίρεση από την υποχρέωση εξόφλησης δαπανών συνολικού ύψους 30% του ετήσιου εισοδήματος με κάρτες ή άλλα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής. 

Για τις περιπτώσεις των φορολογουμένων αυτών δεν ισχύει καν η υποχρέωση συλλογής και διακράτησης αποδείξεων λιανικών συναλλαγών αξίας έως 30% του ετήσιου εισοδήματος. 

Αναλυτικά, οι διατάξεις της παραγράφου 6 του άρθρου 15 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013), που επανέρχονται από το φορολογικό έτος 2021 σε κανονική ισχύ (μετά τις έκτακτες εξαιρέσεις και τροποποιήσεις επί το ευνοϊκότερο που έγιναν ειδικά για το φορολογικό έτος 2020 λόγω των οικονομικών επιπτώσεων της επιδημίας του κορονοϊού) προβλέπουν τα εξής:

1 Κάθε φορολογούμενος που είναι μισθωτός, συνταξιούχος, κατά κύριο επάγγελμα αγρότης ή αυτοαπασχολούμενος καθώς και κάθε φορολογούμενος με εισοδήματα από ενοίκια ακινήτων πρέπει να έχει πραγματοποιήσει έως το τέλος του τρέχοντος έτους δαπάνες για αγορές αγαθών και παροχή υπηρεσιών συνολικού ύψους ίσου με ποσοστό 30% του ετήσιου ατομικού πραγματικού εισοδήματός του. Οι δαπάνες αυτές για να αναγνωριστούν θα πρέπει να εξοφληθούν με πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες ή με άλλα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής (προπληρωμένες κάρτες, πληρωμές μέσω e-banking κ.λπ.) και να έχουν εκδοθεί γι’ αυτές και οι σχετικές αποδείξεις λιανικών συναλλαγών. Στο εισόδημα που λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό του 30% δεν περιλαμβάνεται η ειδική εισφορά αλληλεγγύης για όσους εξακολουθούν να την πληρώνουν, δηλαδή για τους δημοσίους υπαλλήλους, τους δημοσίους λειτουργούς (στρατιωτικούς, αστυνομικούς, λιμενικούς πυροσβέστες, δικαστικούς, ιατρούς του ΕΣΥ, πανεπιστημιακούς κ.λπ.) και τους συνταξιούχους, εφόσον έχουν ετήσιο εισόδημα άνω των 12.000 ευρώ.

2 Το ανώτατο όριο του ποσού των δαπανών που πρέπει να έχουν εξοφληθεί έως το τέλος του τρέχοντος έτους με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής ανέρχεται σε 20.000 ευρώ.

3 Από την υποχρέωση να έχουν καλύψει το ποσοστό 30% του ετήσιου πραγματικού εισοδήματος με δαπάνες για αγορές αγαθών και παροχή υπηρεσιών εξοφληθείσες με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής εξαιρούνται όσοι φορολογούμενοι θα έχουν πραγματοποιήσει εντός του 2021 δαπάνες για πληρωμές φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων και ΕΝΦΙΑ, για τοκοχρεωλυτικές δόσεις δανείων και για ενοίκια, οι οποίες υπερβαίνουν αθροιστικά το 60% του ετήσιου πραγματικού εισοδήματος. Οι φορολογούμενοι αυτοί πρέπει να καλύψουν ποσοστό 20% του ετήσιου πραγματικού εισοδήματος με δαπάνες για αγορές αγαθών και παροχή υπηρεσιών εξοφληθείσες με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής. Προϋπόθεση όμως για να ισχύσει αυτό το μειωμένο ποσοστό είναι οι δαπάνες για φόρους, δάνεια και ενοίκια να έχουν εξοφληθεί με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής. 

4 Σε κάθε φορολογούμενο του οποίου έχει κατασχεθεί τραπεζικός λογαριασμός, το απαιτούμενο όριο δαπανών περιορίζεται κατ’ ανώτατο όριο στις 5.000 ευρώ.

5 Σε κάθε περίπτωση φορολογουμένου ο οποίος δεν θα καταφέρει να πραγματοποιήσει το απαιτούμενο συνολικό ποσό ηλεκτρονικών πληρωμών δαπανών, το «ακάλυπτο» ποσό θα φορολογηθεί με 22% το 2022, όταν θα γίνει η εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης για τα εισοδήματα του 2021. Π.χ. σε περίπτωση που το ετήσιο ατομικό εισόδημα ανέρχεται σε 10.000 ευρώ, το απαιτούμενο ποσό δαπανών έτους 2021 ανέρχεται σε 3.000 ευρώ (30% των 10.000 ευρώ). Αν ο φορολογούμενος που έχει αυτό το εισόδημα πραγματοποιήσει συνολικό ποσό ηλεκτρονικών πληρωμών δαπανών 1.000 ευρώ, τότε θα χρεωθεί με επιπλέον φόρο 22% επί της «ακάλυπτης» διαφοράς των 2.000 ευρώ, δηλαδή θα κληθεί να καταβάλει επιπλέον φόρο 440 ευρώ (2.000 ευρώ Χ 22%).  

6 Στις δαπάνες που λαμβάνονται υπόψη για την κάλυψη ποσοστού έως 30% του ετήσιου πραγματικού εισοδήματος περιλαμβάνονται τα περισσότερα από τα καθημερινά, μηνιαία και ετήσια έξοδα κάθε νοικοκυριού, όπως οι δαπάνες για αγορές τροφίμων, ποτών, ρούχων, παπουτσιών, κλινοσκεπασμάτων, χαρτικών ειδών, τσιγάρων, ειδών υγιεινής και καθαριότητος, για αγορές ηλεκτρικών, ηλεκτρονικών συσκευών, επίπλων και άλλων διαρκών ειδών οικιακής χρήσης, οι δαπάνες για παντός είδους υπηρεσίες επισκευών, καθώς και τα έξοδα για πληρωμές λογαριασμών ΔΕΚΟ και κοινοχρήστων, για δίδακτρα, ιατρικές επισκέψεις, ιατρικές εξετάσεις, νοσήλια και ασφάλιστρα. Εξαιρούνται οι πληρωμές για ενοίκια, δάνεια, φόρους και τέλη υπέρ του Δημοσίου, καθώς και οι δαπάνες για αγορές ακινήτων, αυτοκινήτων, δικύκλων (πλην ποδηλάτων), σκαφών, αεροπλάνων, αεροσκαφών, αποταμιευτικών και επενδυτικών προϊόντων (μετοχών, ομολόγων κ.λπ.).

Ποιοι ανήκουν στις πλήρεις εξαιρέσεις

Από την υποχρέωση να καλύψουν το 30% του ετήσιου πραγματικού εισοδήματος με δαπάνες αγοράς αγαθών και παροχής υπηρεσιών εξοφληθείσες με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής εξαιρούνται πλήρως:

α) Φορολογούμενοι 70 ετών και άνω.
β) Άτομα με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω.
γ) Φορολογούμενοι που βρίσκονται σε δικαστική συμπαράσταση.
δ) Φορολογικοί κάτοικοι της Ε.Ε. ή του ΕΟΧ, που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης στην Ελλάδα.
ε) Δημόσιοι λειτουργοί και δημόσιοι υπάλληλοι που υπηρετούν στην αλλοδαπή, καθώς και φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας που διαβιούν ή εργάζονται στην αλλοδαπή.
στ) Ανήλικοι που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.
ζ) Oι υπηρετούντες την υποχρεωτική στρατιωτική τους θητεία.
η) Φορολογούμενοι που κατοικούν μόνιμα σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω των 3.100 κατοίκων, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, εκτός αν πρόκειται για τουριστικούς τόπους.
θ) Οι φορολογούμενοι που είναι δικαιούχοι Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ). 
ι) Οι φορολογούμενοι που βρίσκονται σε κατάσταση μακροχρόνιας νοσηλείας (πέραν των 6 μηνών).
ια) Όσοι διαμένουν σε οίκο ευγηρίας και σε ψυχιατρικό κατάστημα.
ιβ) Οι φυλακισμένοι. 

Κάθε φορολογούμενος που υπάγεται σε μία ή περισσότερες από τις παραπάνω 12 περιπτώσεις «εξαιρέσεων» δεν οφείλει καν να συγκεντρώσει και να διαφυλάξει χάρτινες αποδείξεις δαπανών αξίας 30% του συνολικού ετήσιου πραγματικού εισοδήματος.