Ανησυχία για διόγκωση του κύματος συνταξιοδότησης από τον Σεπτέμβριο έως το τέλος του έτους εκφράζουν οι υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας, καθώς τα στοιχεία του πενταμήνου δείχνουν, ιδίως στο Δημόσιο, αύξηση των αιτήσεων συνταξιοδότησης κατά 50%.

Μόνο από εργαζομένους στον e-ΕΦΚΑ έχουν ήδη κατατεθεί 400 αιτήσεις συνταξιοδότησης, αύξηση που οφείλεται κυρίως στην πίεση που δέχονται οι υπάλληλοι για την ταχύτερη έκδοση των συντάξεων και την εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων.

Την ίδια ώρα αναμένεται να αποχωρήσουν χιλιάδες εκπαιδευτικοί που έχουν κατοχυρώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης.

Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία του συστήματος «Ατλας» που δημοσιοποιήθηκαν πρόσφατα και καταγράφουν ότι στο α’ πεντάμηνο του έτους ήδη έχουν υποβληθεί 68.951 νέες αιτήσεις συνταξιοδότησης, ενώ εκδόθηκαν 75.219 οριστικές αποφάσεις.

Οπως εκτιμούν έμπειροι δικηγόροι, εξειδικευμένοι στο δίκαιο της ασφάλισης, οι αιτήσεις συνταξιοδότησης φέτος θα σημειώσουν αύξηση τουλάχιστον κατά 20% και θα φτάσουν στις 200.000-220.000, προκαλώντας πίεση στο σύστημα και τον προϋπολογισμό του e-ΕΦΚΑ, αλλά και εμπόδια στην προσπάθεια για σημαντική μείωση των εκκρεμών συντάξεων. Μάλιστα, οι ίδιοι τονίζουν ότι οι αιτήσεις θα ήταν ακόμα περισσότερες αν οι οφειλές των ελεύθερων επαγγελματιών και των αγροτών δεν τους έκλειναν την πόρτα προς τη σύνταξη.

Οι λόγοι που δημιουργούν το κύμα μαζικής συνταξιοδότησης είναι πέντε:

1 Ο νόμος του 2015 που έκλεισε τα περισσότερα παράθυρα για πρόωρη συνταξιοδότηση έδωσε σε χιλιάδες ασφαλισμένους τη δυνατότητα, μέσω των μεταβατικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, να βγουν νωρίτερα στη σύνταξη. Το τελευταίο αυτό μεταβατικό στάδιο λήγει στο τέλος του 2021 και οι ειδικοί εκτιμούν ότι όσοι θεμελιώνουν δικαίωμα θα σπεύσουν να συνταξιοδοτηθούν πριν από το 2022, ανησυχώντας για το ενδεχόμενο να καταργηθεί η πρόωρη συνταξιοδότηση πριν από τα 62 και τα 67 έτη, αν και το υπουργείο Εργασίας έχει διαψεύσει κατ’ επανάληψη ότι πρόκειται να καταργηθεί αυτό το δικαίωμα. Μάλιστα με πρόσφατες δηλώσεις του ο αρμόδιος υφυπουργός Κοινωνικών Υποθέσεων Πάνος Τσακλόγλου έχει ξεκαθαρίσει ότι τα θεμελιωμένα δικαιώματα δεν επηρεάζονται και οι ασφαλισμένοι μπορούν να τα ασκήσουν όποτε το θελήσουν, ακόμη και μετά την 1-1-2022.

2 Τέθηκε σε εφαρμογή ο νόμος Βρούτση που προβλέπει τη βελτίωση των ποσοστών αναπλήρωσης στις συντάξεις όσων εργάστηκαν πάνω από 30 χρόνια. Συνεπώς, όσοι έκαναν υπομονή προσδοκώντας μεγαλύτερη σύνταξη, μπορούν πλέον να υποβάλουν αίτηση, καθώς οι συντάξεις θα υπολογίζονται με βάση το νέο λογισμικό.

3 Επίσης, πολλοί από τους ασφαλισμένους που θεμελιώνουν τα προβλεπόμενα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες σπεύδουν να υποβάλουν αιτήσεις συνταξιοδότησης ανησυχώντας για τις εντεινόμενες συνέπειες της πανδημίας.

4 Χιλιάδες εκπαιδευτικοί έχουν ήδη υποβάλει τις παραιτήσεις τους από τον Μάιο, όπως ορίζει ο νέος νόμος Κεραμέως, καθώς ωρίμασαν τα συνταξιοδοτικά τους δικαιώματα και συμπλήρωσαν το όριο ηλικίας. Τα συγκεντρωτικά στοιχεία θα εμφανιστούν στις αρμόδιες διευθύνσεις τον Σεπτέμβριο.

5 Δεν είναι λίγοι οι ασφαλισμένοι που δίσταζαν να υποβάλουν αίτηση, παρότι είχαν συμπληρώσει τις προϋποθέσεις, αναλογιζόμενοι το χάος των εκκρεμών συντάξεων και τα χρόνια που θα περιμένουν στην ουρά με μηδενικό εισόδημα. Το μέτρο της προκαταβολής της σύνταξης που ήδη υλοποιείται και η υποχρεωτική απονομή της προσωρινής σύνταξης περιορίζουν σε έναν βαθμό τους δισταγμούς τους. Παράλληλα, οι νέες παρεμβάσεις που ψηφίστηκαν για την πάταξη της γραφειοκρατίας καθώς και η εμπλοκή των ιδιωτών συνεργατών θα συμβάλουν στην επιτάχυνση της έκδοσης της σύνταξής τους. Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις, οι υποψήφιοι συνταξιούχοι λαμβάνουν την προκαταβολή της σύνταξης την πρώτη μέρα του επόμενου μήνα μετά την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησής τους.

Πρόωρη συνταξιοδότηση: Για ποιους συνεχίζει να ισχύει και μετά το 2022 (παραδείγματα)

Το 2021 είναι το τελευταίο έτος συνταξιοδότησης με τα λεγόμενα «μεταβατικά» όρια ηλικίας που ισχύουν για την περίοδο 2015-2021.

Μετά τις 31/12/2021 υπάρχουν μόνο δύο επιλογές. Για πλήρη σύνταξη τα όρια ηλικίας καθορίζονται στο 62ο έτος της ηλικίας (με 40 έτη ή 12.000 ημέρες ασφάλισης) ή στο 67ο έτος (με 15ετία ή 4.500 ημερομίσθια ασφάλισης), ενώ για μειωμένη σύνταξη το όριο είναι 62 ετών με 4.500 ημέρες ασφάλισης. Κάτω από αυτό το πρίσμα οι ασφαλισμένοι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

α) Σε εκείνους που δεν έχουν συμπληρώσει τα κατά περίπτωση απαιτούμενα έτη ασφάλισης μέχρι τις 31/12/2021, οι οποίοι θα επιβαρυνθούν με 5 έως 9 επιπλέον έτη εργασίας. Στο Δημόσιο το δικαίωμα συνταξιοδότησης θεμελιώνεται τη χρονιά που ο υπάλληλος συμπληρώνει 25ετία (και συγκεκριμένα, τα έτη 2010, 2011, 2012).

Στο πρώην ΙΚΑ η έξοδος για σύνταξη προϋποθέτει να έχουν οι παλαιοί ασφαλισμένοι 35 έτη έως το 2012 και οι μητέρες με ανήλικο 5.500 ένσημα έως το 2012 για να κατοχυρώσουν πλήρη ή μειωμένη σύνταξη.

β) Σε εκείνους που συμπληρώνουν τα έτη ασφάλισης και θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης. Οι εν λόγω ασφαλισμένοι οφείλουν να περιμένουν να πιάσουν το απαιτούμενο όριο ηλικίας προκειμένου να υποβάλουν αίτηση συνταξιοδότησης.

Οπως ορίζει ο νόμος, στην περίπτωση που το προβλεπόμενο από τους πίνακες μεταβατικών ορίων όριο ηλικίας συμπληρώνεται μετά την 1.1.2022, η σύνταξη καταβάλλεται κατά το έτος που συμπληρώνεται το νέο αυτό όριο ηλικίας. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι οι ασφαλισμένοι να έχουν συμπληρώσει ή να συμπληρώνουν τα κατά περίπτωση απαιτούμενα έτη ασφάλισης μέχρι τις 31/12/2021.

Οι ειδικοί στην κοινωνική ασφάλιση υπολογίζουν ότι περίπου 100.000 ασφαλισμένοι μπορούν να αποχωρήσουν πρόωρα και μετά το 2022 που εκπνέει το μεταβατικό διάστημα. Πρόκειται κυρίως για μητέρες ανηλίκων στον ιδιωτικό τομέα, γονείς στο Δημόσιο και ασφαλισμένους με 35ετίες στο Δημόσιο και ΔΕΚΟ – τράπεζες.

1 Ετσι, για παράδειγμα, μητέρα ανηλίκου με 5.500 ένσημα (το 2012) στον ιδιωτικό τομέα, η οποία ήταν 52 ετών το 2017, έχει το δικαίωμα να συνταξιοδοτηθεί στα 58 και 5 μήνες. Το όριο ηλικίας της συμπληρώνεται το 2023, δηλαδή μετά την 1η Ιανουαρίου του 2022. Επομένως, διατηρεί το δικαίωμά της να βγει στη σύνταξη πριν από τα 62 της.

2 Σε άλλη περίπτωση, ασφαλισμένη με 5.500 ένσημα που ήταν 52 ετών το 2018 έχει δικαίωμα να συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 60 ετών και 2 μηνών. Το όριό της συμπληρώνεται το 2026.

3 Ασφαλισμένος του Δημοσίου που έχει συμπληρώσει 25ετία το 2010 και 35ετία το 2020, σε ηλικία 58 ετών, έχει δικαίωμα να συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη σε ηλικία 61 ετών το 2023. Επομένως, διατηρεί το δικαίωμά του να βγει σε πλήρη σύνταξη πριν από τα 62 του και μετά το 2022.

4 Μητέρα ανήλικου τέκνου, 54 ετών, με 33 έτη ασφάλισης είχε συμπληρώσει πλέον των 5.500 ημερών ασφάλισης έως και τον Δεκέμβριο του 2010. Δεδομένου ότι συμπλήρωσε το 50ό έτος της ηλικίας της το 2016 και το 55ο έτος το συμπληρώνει το 2021, με την εν λόγω κατοχύρωση μπορεί να λάβει πλήρη σύνταξη με τη συμπλήρωση της ηλικίας των 65 ετών και 6 μηνών ή μειωμένη σύνταξη με τη συμπλήρωση της ηλικίας των 56 ετών και 9 μηνών, ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι η ηλικία αυτή συμπληρώνεται μετά την 1-1-2022.